Οδηγία CM/Rec(2015)4, ΠΑΡΑΝΟΜΗ Η ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΠΟΥ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΑΠΟΦΑΣΗ ΜΟΝΟ ΤΟΥ ΓΟΝΙΟΥ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΤΗΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Συνήθης πρακτική στη χώρα μας είναι να παίρνει ο γονιός που έχει την επιμέλεια το παιδί και ν’ αλλάζει τον τόπο της κατοικίας του και να το μεταφέρει σε άλλη πόλη που βρίσκεται μάλιστα πολλά χιλιόμετρα μακριά από τον άλλο γονιό.

 

Όμως, όπως κάθε πρωτοετής φοιτητής της νομικής γνωρίζει, η κατοικία κατά τον αστικό κώδικα είναι ο τόπος της μόνιμης εγκατάστασης, π.χ. η πόλη των Αθηνών. Η διαμονή κατά τον αστικό κώδικα, είναι η προσωρινή εγκατάσταση.

Ρητά προβλέπεται από τον αστικό κώδικα ότι – μεταξύ άλλων – περιεχόμενο της επιμέλειας είναι και η επιλογή του τόπου διαμονής του παιδιού.  Δηλαδή, όταν αφαιρείται η επιμέλεια (συναινετικά ή με δικαστική απόφαση) από τον δεύτερο γονιό, η επιλογή του τόπου κατοικίας παραμένει  στη γονική μέριμνα.

Συνήθως οι διάδικοι, όταν ζητάνε να ρυθμίσει το δικαστήριο την επιμέλεια, δηλαδή την ανατροφή του παιδιού παραλείπουν να ζητήσουν να καθορίσει τον τόπο κατοικίας του παιδιού.  Όμως το δικαστήριο, έστω και έμμεσα, π.χ. με την απόφαση επικοινωνίας,  ρυθμίζει την κατοικία του παιδιού, επί παραδείγματι προβλέποντας καθημερινή και το Σαββατοκύριακο επικοινωνία, η οποία δεν θα μπορεί να εξασφαλιστεί εάν μεταβληθεί ο τόπος κατοικίας του παιδιού.

Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να εκδοθεί απόφαση από την μόνη σήμερα αρμόδια αρχή, τα δικαστήρια, πριν κάποιο παιδί αλλάξει τόπο κατοικίας. Κι ως απόφαση νοείται η τελεσίδικη απόφαση και όχι η προσωρινή ρύθμιση (ασφαλιστικά μέτρα). Τα ασφαλιστικά μέτρα θα είχαν σαν  σκοπό  την διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης και την αποτροπή του κινδύνου της μονομερούς μεταβολής του τόπου κατοικίας του παιδιού και όχι την διάπλαση μιας νέας κατάστασης, για την οποία μόνος αρμόδιος είναι ο δικαστής της τακτικής διαδικασίας και μάλιστα του δεύτερου βαθμού.

Ακολουθεί το κείμενο της οδηγίας :

 

Οδηγία CM/Rec(2015)4 της Επιτροπής Υπουργών των Κρατών Μελών σχετικής με την αποτροπή και την επίλυση των συγκρούσεων γύρω από την αλλαγή τόπου κατοικίας του παιδιού.

(ψηφίστηκε από την Επιτροπή Υπουργών την 11η Φεβρουαρίου κατά τη διάρκεια της 1219ης συνόδου της Επιτροπής Υπουργών)

Η επιτροπή Υπουργών, σύμφωνα με το άρθρο 15.b του καταστατικού του Συμβουλίου της Ευρώπης,

Θεωρώντας ότι ο σκοπός του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι να πραγματοποιήσει μια πιο στενή ένωση μεταξύ των Κρατών μελών, ιδίως με την προώθηση της υιοθέτησης κοινών νομικών κανόνων,

Λαμβάνοντας υπόψη την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών της 4ης Νοεμβρίου 1950 (ETS No. 5) και τη σχετική νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ιδίως σε σχέση με άρθρο 8 (δικαίωμα στο σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής),

Λαμβάνοντας υπόψη τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, της 20ής Νοεμβρίου 1989, και αναγνωρίζοντας ότι το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού αποτελεί πρωταρχικό μέλημα για όλα τα θέματα που αφορούν τα παιδιά, σύμφωνα με το άρθρο 3 της εν λόγω Συμβάσεως, και ότι το δικαίωμα του παιδιού να διατηρεί  προσωπικές σχέσεις με τους δύο γονείς θα πρέπει να γίνεται σεβαστό, σύμφωνα με το άρθρο 9 της παρούσας σύμβασης,

Υπενθυμίζοντας την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την άσκηση των δικαιωμάτων των παιδιών, της 25ης Ιανουαρίου 1996 (ETS No. 160), και ιδίως τις διατάξεις της σχετικά με τα δικονομικά δικαιώματα ενός παιδιού και το ρόλο των δικαστικών αρχών, και τη Σύμβαση για τις προσωπικές σχέσεις που αφορούν τα παιδιά της 15ης Μαΐου 2003 (ETS No. 192),

Υπενθυμίζοντας τη Σύμβαση για τη διεθνή δικαιοδοσία, το εφαρμοστέο δίκαιο, την αναγνώριση, την εκτέλεση και τη συνεργασία σε θέματα γονικής μέριμνας και των μέτρων προστασίας των παιδιών, που υιοθετήθηκε από τη Διάσκεψη της Χάγης για το Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο στις 19 Οκτωβρίου 1996,

Υπενθυμίζοντας τη Σύστασή του Rec(84)4 προς τα κράτη μέλη σχετικά με τις γονικές ευθύνες, και ιδίως την αρχή 6 για την ανατροφή των παιδιών, σε περίπτωση λύσης του γάμου ή χωρισμού των γονέων,

Υπενθυμίζοντας τη Σύστασή του Rec(84)4 προς τα κράτη μέλη σχετικά με την οικογενειακή διαμεσολάβηση,

Σημειώνοντας τη Διακήρυξη της Ουάσινγκτον για την αλλαγή του τόπου κατοικίας – Μετεγκατάσταση των οικογενειών  της 25ης Μαρτίου 2010,

Υπενθυμίζοντας τις κατευθυντήριες γραμμές της για μία φιλική προς τα παιδιά δικαιοσύνη, της 17ης Νοεμβρίου 2010, και ιδίως τις διατάξεις της σχετικά με το δικαίωμα του παιδιού να ακουστεί και να εκφράσει τις απόψεις του,

Επιθυμώντας να παράσχει στα κράτη μέλη κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις καταστάσεις που αφορούν μετακίνηση του παιδιού,

Επιθυμώντας να προωθήσει την πρόληψη και την επίλυση των συγκρούσεων των σχετικών με την μετακίνηση του παιδιού προκειμένου να μειωθεί ο αριθμός των απαγωγών παιδιών,

Συνιστά ότι τα κράτη μέλη να λάβουν ή να ενισχύσουν όλα τα μέτρα που θεωρούν αναγκαία για την εφαρμογή των αρχών που περιέχονται στο παράρτημα της παρούσας οδηγίας.

Παράρτημα στη Σύσταση CM / Rec (2015) 4

ΑΡΧΕΣ

Ορισμοί

Για τους σκοπούς της παρούσας σύστασης και τις αρχές της :

Παράρτημα

α. «Παιδί» σημαίνει κάθε ανθρώπινο ον μικρότερο των 18 ετών, εκτός εάν η ενηλικίωση επέρχεται νωρίτερα σύμφωνα με το δίκαιο που εφαρμόζεται σ’ αυτό,

β. “Μετακίνηση του παιδιού ” νοείται η αλλαγή του συνήθους τόπου διαμονής του παιδιού,

γ. «Αρμόδια αρχή», καταδεικνύει μια δικαστική ή διοικητική αρχή που είναι αρμόδια να επιβάλει μια νομικά δεσμευτική απόφαση που επηρεάζει το συνήθη τόπο διαμονής του παιδιού,

δ. «προσωπικές σχέσεις» σημαίνει περιορισμένη διαμονή, συναντήσεις, και όλες τις μορφές της επικοινωνίας και μετάδοσης των πληροφοριών,

ε. «γονείς» σημαίνει τα άτομα τα οποία, βάσει της εθνικής νομοθεσίας, θεωρούνται οι γονείς του παιδιού,

στ. “Άλλοι κάτοχοι γονικών ευθυνών» σημαίνει τα πρόσωπα που ασκούν τις γονικές ευθύνες συμπληρωματικά ή αντί των γονέων?

g. “Γονικές ευθύνες» σημαίνει μια σειρά από υποχρεώσεις, δικαιώματα και προνόμια που προωθούν και προστατεύουν τα δικαιώματα και την ευημερία του παιδιού, σύμφωνα με την ανάπτυξη των δυνατοτήτων του.

Πεδίο εφαρμογής

Η παρούσα οδηγία εφαρμόζεται σε καταστάσεις όπου υπάρχει, ή μπορεί να υπάρξει μια διαφωνία σχετικά με την αλλαγή τόπου κατοικίας ενός παιδιού, είτε εντός της δικαιοδοσίας του κράτους μέλους (με την επιφύλαξη της αρχής 7) ή στο εξωτερικό.

Η παρούσα οδηγία ισχύει ιδιαίτερα σε καταστάσεις όπου, ως αποτέλεσμα της μετακίνησής του, ένα παιδί θα κινδύνευε να στερηθεί εντελής ή κατά σημαντικό τρόπο των προσωπικών σχέσεών με τους γονείς του ή με άλλους φορείς των  γονικών ευθυνών.

Γενικές αρχές

1. Η εθνική νομοθεσία σχετικά με τη αλλαγή τόπου κατοικίας  του παιδιού θα πρέπει:

να. παρέχει επαρκή ασφάλεια δικαίου για να προλαμβάνει και επιλύει τις συγκρούσεις,

β. να είναι αρκετά ευέλικτη ώστε να ρυθμίζει μεμονωμένες περιπτώσεις κατά τρόπο ικανοποιητικό,

γ. να ενθαρρύνει τη σύναψη φιλικών συμφωνιών.

Τα δικαιώματα του παιδιού

2. Το ύψιστο συμφέρον του παιδιού πρέπει να λαμβάνεται πρωτίστως υπόψη όταν πρόκειται για την επίτευξη συμφωνίας και την επίλυση των συγκρούσεων σχετικά με την αλλαγή τόπου κατοικίας του παιδιού.

3. Το παιδί θα πρέπει να έχει το δικαίωμα να ενημερώνεται και να εκφράζει την άποψή του για την προτεινόμενη αλλαγή του τόπου κατοικίας του. Μία σημαντική θέση θα πρέπει να δοθεί στις απόψεις του παιδιού ανάλογα με την ηλικία του και το επίπεδο ωριμότητάς του.

Αποφυγή συγκρούσεων

4. Θα πρέπει να θεσπιστούν μέτρα που αποβλέπουν στο ν’ αποφευχθούν οι συγκρούσεις για την αλλαγή τόπου κατοικίας του παιδιού ή των συνεπειών της. Τα μέτρα αυτά μπορούν να περιλαμβάνουν:

– διατάξεις που ενθαρρύνουν τους γονείς ή τους άλλους φορείς των γονικών ευθυνών να σκεφτούν για μια πιθανή μελλοντική αλλαγή τόπου κατοικίας του παιδιού και να συμφωνήσουν για τα θέματα της αλλαγής τόπου κατοικίας όπως την προηγούμενη ενημέρωση, τη διάρκεια, και τα γεωγραφικά όρια,

– κανόνες σχετικά με την κοινοποίηση προς το πρόσωπο το οποίο προτείνει να αλλάξει τη συνήθη κατοικία του παιδιού έχει την υποχρέωση να ενημερώνει τον άλλο γονέα ή από άλλους φορείς γονικών ευθυνών εγγράφως πριν από την προτεινόμενη αλλαγή τόπου κατοικίας και μέσα σε ένα δεδομένο διάστημα, προκειμένου ν’ αποφύγουν τις μονομερείς αλλαγές τόπου κατοικίας,

– Υπηρεσίες (δημόσιες ή ιδιωτικές), παροχή συμβουλευτικής και τη διαμεσολάβησης για να βοηθήσουν τους γονείς ή από άλλους φορείς γονικών ευθυνών να καταλήξουν σε συμφωνία.

Επίλυση των συγκρούσεων

5. Οι εναλλακτικές μέθοδοι επίλυσης των συγκρούσεων θα πρέπει να ενθαρρύνονται προκειμένου να συναφθούν συμφωνίες σχετικά με τη αλλαγή τόπου κατοικίας   του παιδιού χωρίς να χρειάζεται προσφυγή στην αρμόδια αρχή, με την επιφύλαξη της αρχής 6.

6. Οι γονείς ή από άλλους φορείς γονικών ευθυνών θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να υποβάλουν οποιαδήποτε εκκρεμή διαφορά σχετική με την αλλαγή του τόπου κατοικίας του παιδιού, ενώπιον μιας αρμόδιας αρχής, προκειμένου να ληφθεί μια απόφαση.

7. Ελλείψει συμφωνίας, η αλλαγή του τόπου της συνήθους διαμονής του παιδιού δεν θα πρέπει να λάβει χώρα χωρίς απόφαση της αρμόδιας αρχής, εκτός από τις περιπτώσεις που προβλέπονται από την εθνική νομοθεσία.

8. Κατά την επίλυση των διαφορών σχετικά με την αλλαγή τόπου κατοικίας του παιδιού, η αρμόδια αρχή πρέπει να διασφαλίζει ότι θα λαμβάνονται υπόψη όλοι οι σχετικοί παράγοντες, δίνοντας την κατάλληλη βαρύτητα σε κάθε παράγοντα ανάλογα με τις περιστάσεις της υπόθεσης . Το ύψιστο συμφέρον του παιδιού πρέπει να είναι στο επίκεντρο της κρίσης.

9. Η απόφαση της αρμόδιας αρχής πρέπει να προφέρεται χωρίς την παραμικρή προκατάληψη υπέρ ή κατά της αλλαγής του συνήθους τόπου κατοικίας του παιδιού.

10. Δεδομένου ότι είναι απαραίτητο να δράσει γρήγορα σε περίπτωση συγκρούσεων για την αλλαγή τόπου κατοικίας του παιδιού, ιδίως όσον αφορά το συμφέρον του παιδιού, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μεριμνούν ώστε η αρμόδια αρχή να μπορεί να επιλύσει τις συγκρούσεις όσο το δυνατόν συντομότερα.

11. Η διευκόλυνση της άμεσης δικαστικής επικοινωνίας μεταξύ των αρχών των κρατών μελών θα πρέπει να προβλέπεται όσον αφορά την διεθνή αλλαγή τόπου κατοικίας του παιδιού.

---