Η Γονική Μέριμνα στης Χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Απο το επίσημο site της Ευρωπαϊκής Ένωσης //ec.europa.eu/civiljustice/parental_resp

11 Ιουλίου 2011

Η ενημέρωση του δικτυακού τόπου της ΕΕ είναι του Φεβρουάριου 2007 και ήδη υπάρχουν εξελίξεις που δεν έχουν καταγραφεί.
Στις πιο πολλές χώρες η πρακτική προηγείται της νομοθετικής αλλαγής. Στην χώρα μας συμβαίνει το αντίθετο. Θα έλεγε κανείς διαβάζοντας τις γραμμές που αφορούν την Ελλάδα ότι εφαρμόζεται η πλήρης ισότητα. Ξέροντας όμως τι συμβαίνει διαπιστώνουμε ότι πουθενά δεν αναφέρεται ο διαχωρισμός της επιμέλειας απο τη γονική μέριμνα. Σε καμμία άλλη χώρα δεν κάνει διάκριση «γονικής μέριμνας – επιμέλειας»… Μάλιστα ο όρος επιμέλεια συναντάται στην Αυστρία, σαν εναλλακτικός όρος της γονικής μέριμνας.
Αντίθετα, σε χώρες όπως η Σουηδία, η Φινλανδία, η Ολανδία, όπου η πρακτική είναι ιδιαίτερα φιλεύθερη και υπέρ της ισότητας των γονέων, ο νόμος είναι αρκετά επιφυλακτικός…
Σε όλες τις «πρώην ανατολικές χώρες» και στη Γαλλία, Βέλγιο, Ισπανία, Ιταλία κλπ προβλέπεται κοινή γονική μέριμνα και μετά το διαζύγιο και ανεξάρτητα γάμου.
Στην Κύπρο δεν υπάρχουν διακρίσεις για τα παιδιά εκτός γάμου.
Σε χώρες που επλήγησαν από τον τελευταίο πόλεμο με μεγάλο αριθμό νεκρών φρόντισαν ιδιαίτερα ώστε τα παιδιά εκτός γάμου (πιθανώς με αλλοδαπό πατέρα) να μεγαλώσουν μέσα στην κουλτούρα της χώρας της μητέρας. Η τάση αυτή κρατά μέχρι σήμερα. Δυστυχώς για εμάς το αστικό δίκαιο της χώρας μας δεν μπορεί να απογαλακτιστεί από το Γερμανικό Αστικό Δίκαιο …..
Ενδιαφέρουσα ρύθμιση είναι αυτή της Γερμανίας όπου η επικονωνία είναι υποχρέωση του γονέα με τον οποίο το τέκνο δεν διαμένει.
Άλλη ενδιαφέρουσα ρύθμιση είναι αυτή της Ουγγαρίας, όπου δεν αποφασίζεται τίποτε για τη γονική μέριμνα αλλά για το μέρος όπου θα κατοικεί το παιδί.
Άλλη ενδιαφέρουσα ρύθμιση είναι αυτή της Σλοβενίας σύμφωνα με την οποία υποχρεώνονται οι γονείς να συμφωνήσουν…

ΒΕΛΓΙΟ

Τι σημαίνει στην πράξη ο όρος “γονική μέριμνα”; Ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του προσώπου που ασκεί τη γονική μέριμνα;

Οι βασικοί κανόνες που διέπουν τη γονική μέριμνα είναι συγκεντρωμένοι στα άρθρα 371 έως 387β του Αστικού Κώδικα. Στο άρθρο 203 παράγραφος 1 του Αστικού Κώδικα παρατίθενται επίσης ορισμένες από τις υποχρεώσεις των γονέων (η παροχή στέγης, η συντήρηση, η εποπτεία, η ανατροφή και η εκπαίδευση –αυτή η τελευταία υποχρέωση μπορεί να συνεχίσει να υφίσταται και μετά την ενηλικίωση του παιδιού).

Το παιδί παραμένει υπό τη μέριμνα των γονέων του μέχρι την ενηλικίωση (18ο έτος της ηλικίας) ή τη χειραφεσία του. Ανάμεσα στα χαρακτηριστικά της γονικής επιμέλειας υφίσταται διαχωρισμός μεταξύ της επιμέλειας του προσώπου του παιδιού, της διαχείρισης των περιουσιακών του στοιχείων και ορισμένων δικαιωμάτων της γονικής επιμέλειας. Η επιμέλεια του προσώπου του παιδιού διακρίνεται μεταξύ του «δικαιώματος επιμέλειας» το οποίο συνίσταται στη «συμβίωση» με το παιδί (ήτοι στη φροντίδα, εποπτεία και λήψη αποφάσεων σχετικά με την ανατροφή ενός παιδιού εγκατεστημένου στην οικία του γονέα), και του δικαιώματος ανατροφής (το οποίο συνίσταται στη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη συντήρηση, τη διαπαιδαγώγηση και την εκπαίδευση του παιδιού). Σε επίπεδο διαχείρισης των περιουσιακών στοιχείων του παιδιού, υφίσταται διαχωρισμός μεταξύ του δικαιώματος διαχείρισης των περιουσιακών στοιχείων του παιδιού και του δικαιώματος επικαρπίας επ’ αυτών. Τέλος, ως ιδιαίτερα δικαιώματα νοούνται οι θέσεις των γονέων όσον αφορά τον γάμο, την υιοθεσία και τη χειραφεσία του παιδιού.

2. Κατά γενικό κανόνα, ποιος έχει τη γονική μέριμνα ενός παιδιού;

Η γονική μέριμνα επί του προσώπου ανήλικου παιδιού ασκείται κατά κανόνα από κοινού από κάθε έναν από τους δύο γονείς. Ανεξαρτήτως του εάν οι γονείς συμβιούν ή έχουν συνάψει έγγαμη σχέση, ασκούν από κοινού τα δικαιώματα που απορρέουν από τη γονική μέριμνα, εφόσον έχει αποδειχθεί για αμφότερους η ύπαρξη γονικής σχέσης με το παιδί (άρθρα 373 και 374 του Αστικού Κώδικα).

Σε περίπτωση που δεν αποδεικνύεται γονική σχέση με έναν από τους δύο γονείς ή σε περίπτωση που ο ένας εξ αυτών έχει αποβιώσει, είναι απών ή δεν είσαι θέση να εκφράσει τη βούληση του, η γονική μέριμνα ασκείται από τον άλλο γονέα.

Το αρμόδιο δικαστήριο μπορεί σε αυτές τις περιπτώσεις να αναθέσει την άσκηση της γονικής μέριμνας αποκλειστικά στον έναν γονέα.

3. Αν οι γονείς είναι ανίκανοι ή δεν επιθυμούν να ασκούν τη γονική μέριμνα, μπορεί κάποιος άλλος να την ασκεί;

Ελλείψει συμφωνίας μεταξύ των γονέων η οποία ρυθμίζει τη στέγη του παιδιού, τις σημαντικές αποφάσεις που αφορούν την υγεία, την ανατροφή, την εκπαίδευση, τις δραστηριότητες και τη θρησκευτική ή φιλοσοφική καθοδήγησή του ή σε περίπτωση που το δικαστήριο κρίνει ότι η συμφωνία αυτή αντίκειται στο συμφέρον του παιδιού, η άσκηση της γονικής μέριμνας μπορεί να ανατεθεί αποκλειστικά σε έναν εκ των δύο γονέων. Ο άλλος γονέας διατηρεί, σύμφωνα με καθορισμένες ρυθμίσεις, προσωπική επικοινωνία με το παιδί, καθώς και το δικαίωμα εποπτείας της ανατροφής του. Σε περίπτωση που κανένας εκ των γονέων δεν είναι σε θέση να ασκήσει τη γονική μέριμνα, κινείται η διαδικασία διορισμού επιτρόπου (άρθρο 375 του Αστικού Κώδικα).

4. Σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, με ποιο τρόπο γίνεται η ρύθμιση της άσκησης της γονικής μέριμνας;

Η διάσταση ή το διαζύγιο των γονέων δεν έχει καταρχήν επίπτωση στους κανόνες που διέπουν τη μεταβίβαση του δικαιώματος γονικής μέριμνας –αν και η διακοπή της έγγαμης συμβίωσης των γονέων μπορεί ενδεχομένως να καταστήσει ανέφικτη την από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας. Ο νόμος προβλέπει την από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας από κάθε έναν από τους δύο γονείς (πρβλ. σημείο 2). Το δικαστήριο μπορεί ωστόσο να αναθέσει την άσκηση της γονικής μέριμνας αποκλειστικά σε έναν γονέα, σύμφωνα με το άρθρο 374 του Αστικού Κώδικα, στις περιπτώσεις που προβλέπονται από το εν λόγω άρθρο (πρβλ. σημείο 3).

Οι γονείς μπορούν προφανώς να έλθουν σε συμφωνία σχετικά με τις ρυθμίσεις άσκησης της γονικής μέριμνας, κατά τρόπο που να αποβλέπει στο συμφέρον του παιδιού.

Πρέπει να προσδιορίζονται οι ρυθμίσεις που αφορούν τη στέγη του παιδιού, ο τόπος στο δημοτολόγιο του οποίου εγγράφεται το παιδί καθώς και η συμμετοχή των γονέων στη συντήρηση, στην ανατροφή και στην εκπαίδευση του παιδιού.

ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ

ΤΣΕΧΙΑ

Τί σημαίνει στην πράξη η έννοια “γονική μέριμνα”; Ποια τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του έχοντος τη γονική μέριμνα;

Ο όρος “γονική μέριμνα” εντάσσεται στο οικογενειακό δίκαιο. Ο όρος αυτός αντιπροσωπεύει ένα σύνολο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που αφορούν:

α) την επιμέλεια ανήλικου παιδιού, όπου περιλαμβάνεται ειδικότερα η επιμέλεια για την υγεία και τη φυσική κατάσταση του παιδιού, καθώς και η συναισθηματική, διανοητική και ηθική του ανάπτυξη,

β) την εκπροσώπηση ανήλικου παιδιού,

γ) τη διοίκηση της περιουσίας ανήλικου παιδιού.

Κατά την άσκηση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων εντός του πλαισίου της γονικής μέριμνας, οι γονείς υποχρεούνται ειδικά να φροντίσουν για την προστασία των συμφερόντων του παιδιού, τη διαπαιδαγώγησή του και την εποπτεία του παιδιού ανάλογα με το επίπεδο της ανάπτυξής του. Δικαιούνται να χρησιμοποιούν εύλογη πειθαρχία κατά τρόπο ώστε να μην θίγεται η αξιοπρέπεια του παιδιού και να μην υπάρχει απειλή για την υγεία ή τη φυσική κατάσταση του παιδιού, καθώς και τη συναισθηματική, διανοητική ή ηθική του ανάπτυξη. Οι γονείς υποχρεούνται να προσφέρουν στο παιδί το οποίο είναι ικανό να εκφράσει την άποψή του και να εκτιμήσει το σκοπό όλων των μέτρων που το αφορούν, όλες τις απαραίτητες πληροφορίες και τη δυνατότητα ελεύθερης έκφρασης της γνώμης του σχετικά με όλες τις αποφάσεις που αφορούν ουσιώδη ζητήματα της ζωής του παιδιού. Οι γονείς εκπροσωπούν το παιδί σε όλες τις νομικές πράξεις για τις οποίες το παιδί θεωρείται ανήλικο.

2. Γενικώς ποιος έχει τη γονική μέριμνα ενός παιδιού;

Οι βιολογικοί γονείς του παιδιού γενικώς ασκούν τη γονική μέριμνα. Σε περίπτωση υιοθεσίας, τη γονική μέριμνα ασκούν οι εξ υιοθεσίας γονείς. Δεν έχει καμία σημασία αν οι γονείς είναι παντρεμένοι ή εάν το παιδί γεννήθηκε εντός ή εκτός γάμου. Η γονική μέριμνα προκύπτει με τη γέννηση του παιδιού. Σε περίπτωση υιοθεσίας, η γονική μέριμνα αρχίζει να ισχύει με την έναρξη ισχύος της απόφασης του δικαστηρίου για την υιοθεσία.

Γονική μέριμνα ασκούν οι γονείς, αρκεί να έχουν πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα. Πάντως, το δικαστήριο μπορεί επίσης να αναγνωρίσει γονική μέριμνα ενός παιδιού στην περίπτωση ανήλικου γονέα ηλικίας τουλάχιστον δεκαέξι ετών, αρκεί ο εν λόγω γονέας να πληροί τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την άσκηση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που απορρέουν από τη γονική μέριμνα.

Εάν ο ένας από τους γονείς, πεθάνει, κηρυχθεί σε αφάνεια ή απωλέσει τη δικαιοπρακτική του ικανότητα, η γονική μέριμνα ασκείται αποκλειστικά από τον άλλο γονέα.

Εάν πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις, το δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει για την αναστολή της άσκησης της γονικής μέριμνας, τον περιορισμό της γονικής μέριμνας ή την έκπτωση από τη γονική μέριμνα.

Το δικαστήριο μπορεί να αναστείλει την άσκηση της γονικής μέριμνας, εάν σοβαρό κώλυμα εμποδίσει ένα γονέα να ασκήσει τη γονική μέριμνα και εφόσον αυτό είναι προς το συμφέρον του παιδιού.

Το δικαστήριο μπορεί να περιορίσει τη γονική μέριμνα ενός γονέα, εάν ο εν λόγω γονέας δεν εκπληρώνει ορθά τις υποχρεώσεις του/της που απορρέουν από τη γονική μέριμνα και εάν αυτό είναι προς το συμφέρον του παιδιού. Εάν ένας γονέας καταχράται της γονικής μέριμνας του/της ή την αμελεί σοβαρά, το δικαστήριο αφαιρεί από τον εν λόγω γονέα την άσκηση της γονικής μέριμνας.

Εάν οι γονείς ενός παιδιού έχουν πεθάνει, έχουν εκπέσει της γονικής τους μέριμνας, έχει ανασταλεί η άσκηση της γονικής τους μέριμνας ή δεν έχουν πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα, το δικαστήριο ορίζει επίτροπο για το παιδί ο οποίος το επιμελείται, το εκπροσωπεί και διοικεί την περιουσία του αντί των γονέων.

Εάν ο γονέας διαπράξει αξιόποινη πράξη εκ προθέσεως κατά του παιδιού του/της ή εάν ο εν λόγω γονέας χρησιμοποιήσει το παιδί ηλικίας κάτω των δεκαπέντε ετών για τη διάπραξη εγκλήματος ή διαπράξει έγκλημα και το χρησιμοποιήσει ως συνεργό ή ηθικό αυτουργό, το δικαστήριο έχει την ευχέρεια να εκτιμήσει κατά πόσον οι πράξεις αυτές αποτελούν λόγο για την έκπτωση του γονέα από τη γονική μέριμνα.

Οι προαναφερθείσες αποφάσεις του δικαστηρίου δεν οδηγούν στην απώλεια της υποχρέωσης των γονέων να παρέχουν διατροφή στο παιδί.

3. Εάν οι γονείς είναι ανίκανοι ή δεν επιθυμούν να ασκούν τη γονική μέριμνα, μπορεί κάποιος άλλος να την ασκεί;

Οι γονείς εκπροσωπούν το παιδί σε όλες τις νομικές πράξεις για τις οποίες το παιδί δεν έχει πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα. Κανείς από τους γονείς δεν μπορεί να εκπροσωπήσει το παιδί εφόσον πρόκειται για νομικές πράξεις σε υποθέσεις σύγκρουσης συμφερόντων μεταξύ γονέων και παιδιού ή μεταξύ διαφόρων παιδιών των ιδίων γονέων. Εάν κανείς από τους γονείς δεν είναι σε θέση να εκπροσωπήσει το παιδί, το δικαστήριο ορίζει διαχειριστή που θα εκπροσωπεί το παιδί ενώπιον του δικαστηρίου ή κατά τη διεξαγωγή μιας ειδικής νομικής πράξης. Ο διαχειριστής αυτός συνήθως ορίζεται από φορέα κοινωνικής προστασίας του παιδιού.

Εάν οι γονείς των παιδιών έχουν πεθάνει, έχουν εκπέσει της γονικής μέριμνας, έχει ανασταλεί η άσκηση της γονικής μέριμνας ή δεν έχουν πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα, το δικαστήριο ορίζει επίτροπο για την επιμέλεια του παιδιού, την εκπροσώπησή του και τη διαχείριση της περιουσίας του αντί των γονέων. Ο επίτροπος ειδικά θα μπορούσε να είναι άτομο που υποδεικνύουν οι γονείς. Εάν δεν υποδεικνύουν κανένα, το δικαστήριο ορίζει επίτροπο μεταξύ των συγγενών του παιδιού ή προσώπων του στενού περιβάλλοντος του παιδιού ή της οικογένειας ή άλλο φυσικό πρόσωπο. Εάν δεν οριστεί κανένα φυσικό πρόσωπο ως επίτροπος του παιδιού, το δικαστήριο ορίζει έναν φορέα κοινωνικής προστασίας του παιδιού. Ο επίτροπος είναι υπόλογος έναντι του δικαστηρίου για την εκπλήρωση των καθηκόντων του και υποχρεούται να υποβάλει στο δικαστήριο εκθέσεις σχετικά με την επιμέλεια του παιδιού και λογαριασμούς σχετικά με τη διαχείριση της περιουσίας του παιδιού. Πάντως, ο επίτροπος δεν έχει υποχρέωση διατροφής έναντι του παιδιού. Επίσης, ο επίτροπος δεν ασκεί τη γονική μέριμνα• πάντως, η σχέση μεταξύ επιτρόπου και παιδιού διέπεται από τις διατάξεις του οικογενειακού δικαίου σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις παιδιών και γονέων. Όλες οι αποφάσεις του επιτρόπου σε ουσιώδη θέματα που αφορούν το παιδί απαιτούν την έγκριση του δικαστηρίου.

Επίσης το οικογενειακό δίκαιο επιτρέπει την εκχώρηση ορισμένων δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που απορρέουν από τη γονική μέριμνα σε άλλο κατάλληλο άτομο. Για παράδειγμα, είναι δεκτό για το δικαστήριο το να ανατεθεί η επιμέλεια του παιδιού σε άλλο φυσικό πρόσωπο, εάν το εν λόγω πρόσωπο παρέχει εγγυήσεις ότι θα δώσει σωστή ανατροφή και συμφωνεί να του ανατεθεί η επιμέλεια του παιδιού. Στην περίπτωση αυτή, το δικαστήριο διευκρινίζει την έκταση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων του προσώπου αυτού σε σχέση με το συγκεκριμένο παιδί.

Μία άλλη εναλλακτική λύση είναι να ανατεθεί η επιμέλεια του παιδιού σε ανάδοχους γονείς. Στο πλαίσιο της επιμέλειας του παιδιού, οι ανάδοχοι γονείς έχουν αντίστοιχα δικαιώματα και υποχρεώσεις με τους γονείς του παιδιού. Πάντως, ο ανάδοχος γονέας δεν έχει υποχρεώσεις διατροφής έναντι του παιδιού, αλλά μόνον εκπροσωπεί το παιδί και διαχειρίζεται τις συνήθεις υποθέσεις του.

Στην περίπτωση που απειλούνται τα δικαιώματα ιδιοκτησίας του παιδιού, το δικαστήριο μπορεί να ορίσει διαχειριστή για αυξημένη προστασία των περιουσιακών στοιχείων του παιδιού. Επίσης, πρέπει να οριστεί διαχειριστής εάν το δικαστήριο έλαβε απόφαση για τον περιορισμό της άσκησης γονικής μέριμνας και αυτό τάσσεται προς το συμφέρον του παιδιού. Ο διαχειριστής είναι φυσικό πρόσωπο με πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα, του οποίου ο τρόπος ζωής εγγυάται την ορθή άσκηση των καθηκόντων του και ο οποίος συμφωνεί να οριστεί ως διαχειριστής. Εάν δεν είναι δυνατόν να οριστεί φυσικό πρόσωπο, το δικαστήριο γενικώς ορίζει ως διαχειριστή έναν φορέα κοινωνικής προστασίας του παιδιού.

Εάν υπάρχουν σοβαροί λόγοι να αμφισβητείται ότι οι γονείς μπορούν να διασφαλίσουν την ανατροφή του παιδιού ή εάν δεν μπορεί να διασφαλιστεί η ανατροφή του παιδιού λόγω σοβαρών λόγων ή η ανατροφή απειλείται σοβαρά ή παραβιάζεται, το δικαστήριο μπορεί να τοποθετήσει το παιδί σε ειδικό οικοτροφείο ή σε ίδρυμα για παιδιά που απαιτούν άμεση συνδρομή.

Στις περιπτώσεις αυτές, πάντα επιλέγεται η λύση της συμφωνίας μεταξύ των γονέων. Στην περίπτωση συμφωνίας, είναι απαραίτητο να επιλυθεί το ζήτημα σε ποιον θα ανατεθεί η επιμέλεια του παιδιού και με ποιο τρόπο θα συμμετέχει ο κάθε ένας από τους γονείς στη διατροφή του παιδιού. Πάντως, η συμφωνία αυτή απαιτεί έγκριση του δικαστηρίου για να καταστεί ισχυρή. Μπορεί επίσης να γίνει συμφωνία για τη ρύθμιση της επικοινωνίας του παιδιού με τους γονείς• πάντως, η συμφωνία αυτή δεν απαιτεί έγκριση του δικαστηρίου. Εάν οι γονείς δεν συνάψουν συμφωνία για τα ουσιώδη θέματα που αφορούν την άσκηση της γονικής μέριμνας, τότε αποφαίνεται το δικαστήριο. Το δικαστήριο μπορεί επίσης να αποφασίσει σχετικά με τα θέματα αυτά αυτεπαγγέλτως, εάν πρόκειται για ανήλικο παιδί οι γονείς του οποίου δεν συνοικούν και δεν μπόρεσαν να συνάψουν συμφωνία σχετικά με το ζήτημα της διατροφής και της επιμέλειας του παιδιού. Σε περίπτωση διαζυγίου, ο διακανονισμός σχετικά με το ποιος θα αναλάβει την επιμέλεια του παιδιού καθώς και ο τρόπος που ο κάθε ένας από τους γονείς θα συμμετέχει στη διατροφή του παιδιού (είτε η ρύθμιση έγινε μέσω συμφωνίας είτε μέσω απόφασης του δικαστηρίου) αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για το διαζύγιο.

ΔΑΝΙΑ

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Τι σημαίνει στην πράξη η έννοια «γονική μέριμνα»; Ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του ασκούντος τη γονική μέριμνα;

Με τον όρο «γονική μέριμνα» νοείται το σύνολο των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων των γονέων έναντι των τέκνων τους. Βασικό στοιχείο της γονικής μέριμνας είναι η επιμέλεια των τέκνων. Συγκεκριμένα, οι γονείς έχουν δικαίωμα αλλά και υποχρέωση να φροντίζουν τα ανήλικα παιδιά τους. Η επιμέλεια των τέκνων συμπεριλαμβάνει τόσο την επιμέλεια του προσώπου και της περιουσίας του τέκνου όσο και τη νομική αντιπροσώπευσή του. Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει επίσης το δικαίωμα επικοινωνίας και την υποχρέωση διατροφής των γονέων έναντι των τέκνων.

2. Γενικά ποιος ασκεί τη γονική μέριμνα ενός παιδιού;

Οι γονείς έχουν από κοινού δικαίωμα επιμέλειας ενός τέκνου στις εξής περιπτώσεις:

όταν το τέκνο έχει γεννηθεί εντός γάμου•

όταν οι γονείς τελούν μεταξύ τους γάμο μετά τη γέννηση του τέκνου•

όταν οι γονείς δηλώνουν ότι επιθυμούν να αναλάβουν από κοινού την επιμέλεια («δήλωση περί επιμελείας»).

Οι δηλώσεις περί επιμελείας πρέπει να περιβληθούν επίσημο τύπο, πράγμα που μπορεί να γίνει είτε από την αρμόδια υπηρεσία πρόνοιας ανηλίκων είτε από συμβολαιογράφο. Εάν οι γονείς δεν προβούν σε δήλωση περί επιμελείας και δεν έχουν τελέσει μεταξύ τους γάμο, η επιμέλεια του τέκνου ασκείται αποκλειστικά από τη μητέρα.

Η γερμανική νομοθεσία στηρίζεται στην αρχή ότι η επικοινωνία του τέκνου και με τους δύο γονείς είναι κατά κανόνα επωφελής για το τέκνο και ως εκ τούτου διασφαλίζεται το δικαίωμα επικοινωνίας του τέκνου με τους γονείς του. Αντιστοίχως, έκαστος γονέας έχει δικαίωμα αλλά και υποχρέωση επικοινωνίας με το τέκνο.

Το δικαίωμα επικοινωνίας επιτρέπει πρωτίστως στον γονέα να βλέπει το τέκνο και να συνομιλεί μαζί του ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Η επικοινωνία αυτή, εκτός από τις προσωπικές συναντήσεις, περιλαμβάνει επίσης την επικοινωνία δι’ αλληλογραφίας και μέσω τηλεφώνου.

Η υποχρέωση προς παροχή διατροφής, η οποία καλύπτεται από το δικαίωμα επιμέλειας, βαρύνει αμφοτέρους τους γονείς. Όσο τα τέκνα είναι ανήλικα, οι γονείς δύνανται να αποφασίζουν οι ίδιοι τον ακριβή τρόπο εκπλήρωσης της συγκεκριμένης υποχρέωσης. Μπορούν, επί παραδείγματι, να αποφασίσουν ότι η διατροφή θα παρέχεται κατά βάση σε είδος στην οικία των γονέων (παροχή στέγης, τροφής, ένδυσης, κ.ο.κ.).

Αν οι γονείς ζουν χωριστά, ο γονέας με τον οποίο μεγαλώνει το τέκνο συνεισφέρει κατά κανόνα στη διατροφή του με τη φροντίδα και την ανατροφή που του παρέχει. Ο γονέας αυτός δεν είναι υποχρεωμένος να καταβάλλει κάποιο χρηματικό ποσό. Αντιθέτως, ο άλλος γονέας υποχρεούται να καταβάλλει διατροφή υπό μορφή χρημάτων.

3. Δύναται να ανατεθεί η γονική μέριμνα σε κάποιο άλλο άτομο όταν οι γονείς δεν μπορούν ή δεν θέλουν να ασκούν τη γονική μέριμνα των παιδιών τους;

Όταν οι γονείς δεν είναι σε θέση να ασκήσουν την επιμέλεια του τέκνου ή όταν δεν έχουν δικαίωμα αντιπροσώπευσης ενός ανήλικου τέκνου ούτε για τα θέματα που αφορούν το πρόσωπο ούτε για εκείνα που σχετίζονται με την περιουσία, τότε γίνεται διορισμός επιτρόπου με απόφαση του δικαστηρίου επιτροπείας.

4. Σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, πώς ρυθμίζεται η άσκηση της γονικής μέριμνας;

Αν οι γονείς ασκούν από κοινού την επιμέλεια και χωρίσουν, η από κοινού άσκηση της επιμέλειας εξακολουθεί, χωρίς να έχει σημασία εάν υπάρχει ή όχι γάμος μεταξύ των γονέων.

Πάντως, ο ένας εκ των γονέων δύναται να υποβάλει αίτηση στο δικαστήριο οικογενειακών υποθέσεων με αντικείμενο την έκδοση απόφασης που θα ορίζει ότι στο εξής η επιμέλεια θα ασκείται από τον έναν μόνο γονέα. Κάθε αίτηση αυτής της μορφής γίνεται δεκτή εφόσον και στον βαθμό που το δικαστήριο κρίνει ότι η άρση της από κοινού άσκησης της επιμέλειας και η παραχώρηση του δικαιώματος επιμέλειας στον έναν γονέα εξυπηρετούν με τον καλύτερο τρόπο το συμφέρον του τέκνου.

Και σε περίπτωση διαζυγίου, μία τέτοια απόφαση προϋποθέτει οπωσδήποτε αίτηση του ενός γονέα. Εφόσον δεν υπάρξει υποβολή αίτησης, η από κοινού άσκηση της επιμέλειας του τέκνου παραμένει ως είχε.

ΕΣΘΟΝΙΑ

1. Tι σημαίνει πρακτικά η έννοια «γονική μέριμνα»; Ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του έχοντος τη γονική μέριμνα;

Σύμφωνα με το Σύνταγμα και το Οικογενειακό Δίκαιο της Εσθονίας, οι γονείς έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις έναντι των παιδιών τους.

Οι γονείς έχουν δικαίωμα και καθήκον ανατροφής και φροντίδας για το παιδί τους. Ο γονέας υποχρεούται να προστατεύει τα δικαιώματα και τα συμφέροντα του παιδιού του. Είναι νόμιμος αντιπρόσωπος του παιδιού. Ως νόμιμος αντιπρόσωπος, ο γονέας έχει εξουσία κηδεμόνα. Ο γονέας έχει δικαίωμα να ζητήσει την επιστροφή του παιδιού του από οποιοδήποτε πρόσωπο έχει τον έλεγχο του τελευταίου χωρίς νομική βάση. Ο γονέας πρέπει να ασκεί τη γονική μέριμνα προς το συμφέρον του παιδιού.

Το καθήκον διατροφής του παιδιού φέρει ο γονέας ανεξάρτητα αν έχει τη γονική μέριμνα είτε όχι.

2. Γενικώς, ποιος έχει τη γονική μέριμνα του παιδιού;

Σύμφωνα με την εσθονική νομοθεσία, η γονική μέριμνα απορρέει αποκλειστικά από τη διαπίστωση της γονικής σχέσης. Αν η γονική σχέση έχει διαπιστωθεί μόνο για τον ένα γονέα, τότε αυτός έχει τη γονική μέριμνα. Αν η γονική σχέση έχει διαπιστωθεί και και για τους δύο γονείς έχουν (από κοινού) γονική μέριμνα του παιδιού.

Ο γονέας μπορεί να στερηθεί των γονικών του δικαιωμάτων με δικαστική απόφαση.

3. Αν οι γονείς είναι ανίκανοι ή δεν επιθυμούν να ασκούν τη γονική μέριμνα, μπορεί κάποιος άλλος να την ασκεί;

Το παιδί του οποίου οι γονείς έχουν αποβιώσει, εξαφανισθεί, έχουν περιορισμένη δικαιοπρακτική ικανότητα ή έχουν στερηθεί των γονικών τους δικαιωμάτων, τίθεται υπό κηδεμονία. Υπό κηδεμονία μπορεί επίσης να τεθεί ένα παιδί το οποίο έχει αφεθεί χωρίς γονική φροντίδα για άλλους λόγους (π.χ. αν οι γονείς παραμελούν την άσκηση της γονικής μέριμνας).

Σκοπός της θέσης ενός παιδιού υπό κηδεμονία είναι να εξασφαλισθεί η κατάλληλη φροντίδα του και η προστασία των προσωπικών και περιουσιακών δικαιωμάτων και συμφερόντων του. Η κηδεμονία ασκείται από κηδεμόνα που διορίζεται από το δικαστήριο. Η αρμόδια για την κηδεμονία αρχή προτείνει τον διορισμό ενός προσώπου ως κηδεμόνα.

Tο διαζύγιο ή η διακοπή της συμβίωσης των γονέων δεν επηρεάζουν, αυτά καθαυτά, τη γονική μέριμνα κανενός εκ των γονέων. Και οι δύο γονείς συνήθως διατηρούν πλήρη γονική εξουσία, ακόμη και αν ζουν χωριστά.

Οι γονείς πρέπει να συμφωνήσουν με ποιον από τους δύο θα κατοικεί το παιδί και με ποιο τρόπο θα συμμετέχουν στην ανατροφή του. Η εν λόγω συμφωνία μπορεί να είναι άτυπη. Ελλείψει συμφωνίας μεταξύ των γονέων, η αρμόδια για την κηδεμονία αρχή ή το δικαστήριο ρυθμίζει τη διαφορά κατόπιν αιτήσεως ενός εκ των γονέων. Το δικαστήριο μπορεί να επικυρώσει τη συμφωνία των γονέων ή να ρυθμίσει θέματα της γονικής μέριμνας κατά τρόπο υποχρεωτικό.

ΙΡΛΑΝΔΙΑ

. Τι σημαίνει ο νομικός όρος “γονική μέριμνα” από πρακτική άποψη; Ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του προσώπου που ασκεί τη γονική μέριμνα;

Η υποχρέωση στήριξης, προστασίας, φροντίδας και εξασφάλισης της πρόσφορης εκπαίδευσης του τέκνου.

2. Κατά γενικό κανόνα, ποιος ασκεί τη γονική μέριμνα επί ανηλίκου;

(κατά γενικό κανόνα, τη γονική μέριμνα ασκούν οι γονείς από κοινού εφόσον ζουν μαζί, αλλά μπορεί να ασκείται από τη μητέρα, αν το τέκνο έχει γεννηθεί εκτός γάμου)

Ο γονέας ή ο επίτροπος του τέκνου. (Επίτροπος είναι το πρόσωπο που επέχει ”de facto” θέση γονέα του τέκνου (in loco parentis) ή διορίζεται από το δικαστήριο.)

3. Αν οι γονείς είναι ανίκανοι ή δεν επιθυμούν να ασκούν τη γονική μέριμνα, μπορεί κάποιος άλλος να την ασκεί;

3.α) Αν οι γονείς δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμούν να ασκούν τη γονική μέριμνα επί των τέκνων τους, μπορεί να διοριστεί άλλο πρόσωπο στη θέση τους;

Ναι. Γενικά, τα τοπικά Υγειονομικά Συμβούλια μπορούν να ζητήσουν από το κατά τόπον αρμόδιο District Court την έκδοση απόφασης με την οποία ανήλικοι κάτω των 18 ετών τίθενται υπό την ευθύνη των υπηρεσιών πρόνοιας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να διοριστεί επίτροπος.

3.β) ή μπορεί να διοριστεί επίτροπος αν οι γονείς έχουν αποβιώσει ή δεν είναι σε θέση να φροντίσουν για το τέκνο)

Ναι – Αν οι γονείς αποβιώσουν, μπορεί να διοριστεί επίτροπος.

4. Αν οι γονείς πάρουν διαζύγιο ή χωρίσουν, πώς ρυθμίζεται το θέμα της γονικής μέριμνας για το μέλλον;

(με κοινή συμφωνία ή από το δικαστήριο)

Ισχύουν και τα δύο – Αν προτιμηθεί η προσφυγή στο δικαστήριο, ο δικαστής μπορεί να εκδόσει απόφαση επιμέλειας ή απόφαση κοινής επιμέλειας ή αποφάσεις σχετικά με την επικοινωνία. Σε σπάνιες περιπτώσεις, το δικαστήριο επιλαμβάνεται κατόπιν αίτησης των αρχών, αν οι γονείς ή οι επίτροποι δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμούν να εκτελέσουν τα καθήκοντά τους.

ΕΛΛΑΔΑ

1. Τι σημαίνει πρακτικά η έννοια “γονική μέριμνα”;

Ποια τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του έχοντος την γονική μέριμνα;

«Γονική μέριμνα» σημαίνει, αναγκαστικά, ότι οι αποφάσεις που αφορούν τα προσωπικά θέματα ή την περιουσία του τέκνου παίρνονται καταρχήν από τους γονείς του. Συγκεκριμένα είναι το καθήκον και δικαίωμα των γονέων να επιμελούνται το πρόσωπο του τέκνου, να διοικούν την περιουσία του και να το εκπροσωπούν σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη που αφορούν το πρόσωπό του ή την περιουσία του.

2. Γενικώς ποιος έχει την γονική μέριμνα ενός παιδιού;

Οι γονείς του τέκνου έχουν γενικώς την γονική μέριμνα αυτού, εφόσον αυτοί είναι σύζυγοι που συμβιώνουν και σε περίπτωση που ο ένας από αυτούς πεθάνει, κηρυχθεί σε αφάνεια ή εκπέσει από τη γονική μέριμνα, αυτή (γονική μέριμνα) ασκείται αποκλειστικά από τον άλλο γονέα. Εξάλλου αν ο ένας γονέας αδυνατεί να ασκήσει τη γονική μέριμνα για πραγματικούς λόγους ή γιατί είναι ανίκανος ή περιορισμένα ικανός για δικαιοπραξία, την ασκεί ο άλλος γονέας. Σε περίπτωση υιοθεσίας μετά την υιοθεσία την ασκούν οι θετοί γονείς. Προκειμένου για τέκνο που γεννήθηκε εκτός γάμου και παραμένει χωρίς γάμο των γονέων του η γονική μέριμνα ανήκει στην μητέρα του.

3. Εάν οι γονείς είναι ανίκανοι ή δεν επιθυμούν να ασκούν την γονική μέριμνα, μπορεί κάποιος άλλος να την ασκεί;

Ναι. Σε περίπτωση που οι γονείς είτε είναι ανίκανοι, είτε δεν επιθυμούν να ασκήσουν τη γονική μέριμνα, είτε όταν παύσει η γονική μέριμνα το δικαστήριο αναθέτει την άσκησή της σε επίτροπο.

Σε περίπτωση συναινετικού διαζυγίου μαζί με την αίτηση με την οποία ζητούν τη λύση του μεταξύ τους γάμου οι σύζυγοι, ενώπιον του κατά τόπον αρμόδιου Μονομελούς Πρωτοδικείου, που δικάζει κατά την διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, επισυνάπτουν και συμφωνία για τον τρόπο άσκησης της γονικής μέριμνας ή επιμέλειας. Αν ασκήσουν αγωγή διαζυγίου ενώπιον του κατά τόπον αρμόδιου Πολυμελούς Πρωτοδικείου για τη λύση του μεταξύ τους γάμου, λόγω ισχυρού κλονισμού της έγγαμης σχέσης τους, κατά τη διαδικασία των γαμικών διαφορών, δύνανται είτε στο δικόγραφο της αγωγής αυτής να σωρεύσουν και το αίτημα για την ανάθεση της γονικής μέριμνας σ΄ έναν από αυτούς ή και στους δύο, είτε να ασκήσουν ξεχωριστή αγωγή ενώπιον του κατά τόπον αρμοδίου Μονομελούς Πρωτοδικείου, το οποίο αφού δικάσει με τη διαδικασία του άρθρου 681Β του Αστικού Κώδικα θα ρυθμίσει το θέμα αυτό σύμφωνα με το συμφέρον του ανηλίκου τέκνου. Σε περίπτωση διαζυγίου ή διάστασης της έγγαμης συμβίωσης αν υπάρχει κατεπείγων κίνδυνος ή επείγουσα περίπτωση το αρμόδιο κατά τόπον Μονομελές Πρωτοδικείο μετά από αίτηση ενός των γονέων, δικάζον κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων ρυθμίζει προσωρινά την άσκηση της γονικής μέριμνας.

ΙΣΠΑΝΙΑ

1. Τι σημαίνει πρακτικά η έννοια «γονική μέριμνα»; Ποια τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του έχοντος τη γονική μέριμνα;

Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των φυσικών προσώπων, και ειδικότερα των γονέων, ή των νομικών προσώπων που ορίζονται εκ του νόμου ή δυνάμει δικαστικής απόφασης σε προσωπικά θέματα και στην περιουσία του ανηλίκου.

Εάν οι γονείς δεν συμβιώνουν, η γονική μέριμνα αφορά ειδικότερα την επιμέλεια του ανηλίκου και το καθεστώς επισκέψεων.

2. Γενικώς, ποιος έχει τη γονική μέριμνα ενός ανηλίκου;

Η γονική μέριμνα των ανηλίκων ανήκει γενικά στους γονείς.

Σε περιπτώσεις διάστασης, διαζυγίου, ρήξης του δεσμού του γάμου ή μη συμβίωσης των γονέων, το σύνολο των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων για τη λήψη αποφάσεων που αφορούν τα ανήλικα τέκνα, τα προσωπικά τους θέματα και τα περιουσιακά τους στοιχεία ανήκουν και στους δύο γονείς, εκτός εξαιρετικών περιπτώσεων.

Εάν οι γονείς δεν συμβιώνουν, η γονική μέριμνα ασκείται από τον γονέα εκείνο με τον οποίο συμβιώνει το τέκνο, ωστόσο, αιτήσει του άλλου γονέα, ο δικαστής μπορεί να αποφανθεί ότι θα ασκείται από κοινού. Αυτή είναι η συνηθέστερη περίπτωση.

Βάσει του ισπανικού δικαίου είναι δυνατόν να ορισθούν άλλοι συγγενείς, πρόσωπα ή ιδρύματα, ενδεχομένως με διοικητική ή δικαστική απόφαση, για την άσκηση της γονικής μέριμνας επί ανηλίκων, εφόσον οι γονείς δεν διαθέτουν επαρκή ικανότητα για την άσκησή της.

4. Σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, με ποιον τρόπο γίνεται η ρύθμιση της άσκησης της γονικής μέριμνας;

Σε περίπτωση διαζυγίου ή διάστασης των γονέων, η γονική μέριμνα είναι δυνατόν να ρυθμισθεί:

με πρόταση αμφοτέρων των γονέων στο πλαίσιο ρυθμιστικής συμφωνίας, η οποία πρέπει να εγκριθεί από το δικαστήριο•

με δικαστική απόφαση σε περίπτωση αντιδικίας.

Η γονική μέριμνα, ως θεσμός προστασίας του ανηλίκου, ανήκει σε αμφότερους τους γονείς.

Οι περιπτώσεις μέριμνας και επιμέλειας των ανηλίκων συνοψίζονται ως εξής:

Η ανάθεση της γονικής μέριμνας σε έναν μόνον εκ των γονέων είναι η συνηθέστερη περίπτωση τόσο στη συναινετική διάσταση και το συναινετικό διαζύγιο όσο και στις διαδικασίες κατ’ αντιδικία.

Η από κοινού ανάθεση της γονικής μέριμνας, με εναλλαγή των διαστημάτων που περνούν τα ανήλικα τέκνα με καθέναν από τους γονείς, ζητείται και χορηγείται κυρίως σε περιπτώσεις συναινετικού διαζυγίου των γονέων.

Κατ’ εξαίρεση, λόγω ειδικών περιστάσεων, η γονική μέριμνα είναι δυνατόν να ανατεθεί σε άλλο πρόσωπο με δικαστική απόφαση, κατόπιν αίτησης των ίδιων των γονέων ή άμεσα από τον δικαστή.

Εάν η κηδεμονία του ανηλίκου έχει ανατεθεί στο κράτος, η κατάσταση αυτή διατηρείται και η γονική μέριμνα δεν ανατίθεται σε κανέναν από τους γονείς.

ΓΑΛΛΙΑ

1. Τι σημαίνει ο όρος “γονική μέριμνα” από πρακτική άποψη; Ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του προσώπου που ασκεί τη γονική μέριμνα;

Οι κανόνες σχετικά με τις ευθύνες των γονέων, όποια και αν είναι η κατάστασή τους, είναι συγκεντρωμένοι, στο εσωτερικό του αστικού κώδικα, στο κεφάλαιο που αφορά τη γονική εξουσία. Η γονική εξουσία ορίζεται ως ένα σύνολο δικαιωμάτων και καθηκόντων που ασκεί ο πατέρας και η μητέρα εφόσον το τέκνο είναι ανήλικο, με απώτερο σκοπό το συμφέρον του τέκνου

Οι γονείς υπέχουν το καθήκον να προστατεύουν το τέκνο από άποψη ασφάλειας, υγείας και χρηστών ηθών, να εξασφαλίζουν την εκπαίδευσή του και να καθιστούν δυνατή την ανάπτυξή του με το σεβασμό που οφείλεται στο πρόσωπό του

Κάθε γονέας οφείλει να συνεισφέρει στη συντήρηση και την εκπαίδευση του τέκνου ανάλογα με τους πόρους του και τους πόρους του άλλου γονέα

2. Κατά γενικό κανόνα, ποιος ασκεί τη γονική μέριμνα επί ανηλίκου;

Η γονική εξουσία ασκείται από κοινού από τους δύο γονείς, ανεξαρτήτως του αν είναι παντρεμένοι ή όχι, αν ζουν μαζί ή χωριστά, εφόσον έχει διαπιστωθεί η ύπαρξη σχέσης γονέα-τέκνου πριν συμπληρώσει το τέκνο το πρώτο έτος ηλικίας.

Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, ο γονέας του οποίου η σχέση με το τέκνο έχει διαπιστωθεί ασκεί μόνος τη γονική εξουσία. Ωστόσο, η γονική εξουσία μπορεί να ασκείται από κοινού μετά από κοινή δήλωση των γονέων ενώπιον του προϊσταμένου της γραμματείας του tribunal de grande instance ή μετά από απόφαση του δικαστή οικογενειακών υποθέσεων.

3. Αν οι γονείς δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμούν να ασκούν τη γονική μέριμνα επί των τέκνων τους, μπορεί να διοριστεί άλλο πρόσωπο στη θέση τους;

Ο δικαστής μπορεί, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, αν το απαιτεί το συμφέρον του τέκνου, να αποφασίσει να αναθέσει το τέκνο σε τρίτο, κατά προτίμηση συγγενή

Αν το τέκνο διατρέχει κίνδυνο, μπορεί να διαταχθεί μέτρο εκπαιδευτικής βοήθειας. Παρόλο που το τέκνο πρέπει, στο μέτρο του δυνατού, να παραμένει στο οικογενειακό του περιβάλλον, σε περιπτώσεις ανάγκης μπορεί να ανατεθεί στον άλλο γονέα, σε μέλος της οικογένειας, σε τρίτο πρόσωπο εμπιστοσύνης ή σε ειδικευμένο ίδρυμα

Αν ο ένας από τους γονείς αποβιώσει, ή εκπέσει της άσκησης της γονικής εξουσίας, ο άλλος γονέας ασκεί κατ” αρχήν τη γονική εξουσία μόνος. Όταν δεν υπάρχει πλέον ούτε πατέρας ούτε μητέρα για να ασκήσει τη γονική εξουσία, κινείται η διαδικασία διορισμού επιτρόπου

4. Αν οι γονείς πάρουν διαζύγιο ή χωρίσουν, πώς ρυθμίζεται το θέμα της γονικής μέριμνας για το μέλλον;

Η διάσταση των γονέων δεν έχει συνέπειες στους κανόνες που διέπουν τη γονική εξουσία, η οποία συνεχίζει να ασκείται από κοινού, εκτός αν το συμφέρον του τέκνου επιβάλλει να ανατεθεί η άσκησή της σε ένα μόνον γονέα

Οι λεπτομέρειες που αφορούν την άσκηση της γονικής εξουσίας, τη διαμονή του τέκνου (εναλλάξ στην κατοικία κάθε γονέα ή στην κατοικία του ενός από αυτούς) , καθώς και το ποσό και η μορφή της συμβολής στη συντήρηση και την εκπαίδευση του τέκνου μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμφωνίας μεταξύ των γονέων, ή αν δεν μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία, δικαστικής απόφασης

ΙΤΑΛΙΑ

1. Qual é il significato nella pratica della nozione di potestà genitoriale ? Quali sono i diritti e i doveri del titolare della potestà genitoriale?

La potestà genitoriale (che corrisponde alla nozione di responsabilità genitoriale accolta in sede comunitaria) è il complesso dei diritti – doveri che l”ordinamento attribuisce ai genitori sul figlio minore nel suo esclusivo interesse.

Ai genitori esercenti la potestà spettano i poteri decisori relativi alla cura, all”educazione e alla istruzione del minore; i poteri di rappresentanza legale – sia negoziale che processuale – dei figli nati o nascituri; i poteri di gestione degli interessi economici del figlio minore, salvo l”autorizzazione del giudice tutelare per gli atti eccedenti l”ordinaria amministrazione; l”usufrutto legale sui beni del figlio minore, con la esclusioni previste dalla legge per alcuni beni.

Ma l”esercizio della potestà costituisce anche adempimento di un dovere, in quanto a carico dei genitori è previsto l”obbligo di mantenere, educare ed istruire la prole.

2. Come regola generale, chi ha la potestà genitoriale sul figlio minore?

La potestà spetta ad entrambi i genitori ed è dagli stessi esercitata di comune accordo, fino al raggiungimento della maggiore età o alla emancipazione del figlio; in caso di contrasto su questioni di particolare importanza, ciascuno dei genitori può rivolgersi al giudice (tribunale per i minorenni) che attribuisce il potere di decisione al genitore che, in relazione al caso concreto, è ritenuto più idoneo a curare l”interesse del figlio.

filiazione naturale, l”esercizio della potestà spetta congiuntamente ad entrambi i genitori che abbiano provveduto al riconoscimento e siano conviventi; se non sono conviventi, la potestà è esercitata dal genitore con il quale il figlio convive e, se non convive con alcuno di essi, al primo che ha fatto il riconoscimento.

In ogni caso, il genitore che non esercita la potestà conserva il diritto di vigilare sull”istruzione, sull”educazione e sulle condizioni di vita del figlio minore.

3. Se i genitori sono incapaci o non desiderano esercitare la potestà genitoriale, può un’altra persona essere nominata al loro posto?

Se entrambi i genitori sono morti o per altre cause non possono esercitare la potestà, si apre la procedura per la nomina di un tutore presso il tribunale del circondario dove è la sede degli affari e interessi del minore.

Se i genitori non esercitano i diritti e si sottraggono ai doveri a loro carico, tale comportamento va valutato ai fini di eventuali provvedimenti di decadenza dalla potestà o ai fini dell’eventuale sussistenza dei presupposti per l’adozione del minore perché in stato di abbandono, provvedimenti cui segue la nomina di un tutore, salvo che non sia stato già nominato in via provvisoria nel corso di detti procedimenti, previa sospensione della potestà dei genitori.

4. Se i genitori divorziano o si separano, le modalità di esercizio della potestà genitoriale come sono regolate per il futuro ?

Con la legge 8 febbraio 2006, n. 54, sono state introdotte nuove norme sull”affidamento dei figli minori in caso di separazione dei genitori, norme applicabili anche in caso di divorzio o nullità del matrimonio, nonché ai procedimenti relativi ai figli di genitori coniugati. Ciascuno dei genitori può chiedere una modifica dei provvedimenti già emessi alla data di entrata in vigore della legge (16.3.2006), in applicazione della nuova disciplina.

ermato il diritto del minore a mantenere un rapporto equilibrato e continuativo con entrambi i genitori e a conservare rapporti significativi con gli ascendenti e con i parenti di ciascun ramo genitoriale.

In particolare, la legge attua il principio della bigenitorialità, mediante la previsione dell”affidamento condiviso: la nuova regola è quella dell”affidamento dei figli ad entrambi i genitori e, in via eccezionale, ad uno di essi quando il giudice ritenga, con provvedimento motivato, che l”affidamento all”altro sia contrario all”interesse del minore. Secondo la recente giurisprudenza della Corte di Cassazione l”affidamento condiviso non può ritenersi precluso dalla mera conflittualità esistente tra i coniugi , essendo necessario che risulti una manifesta carenza o inidoneità educativa di uno dei genitori , tale da rendere quell”affidamento in concreto pregiudizievole per il minore (Cass. 2008, n. 16593).

Il giudice fissa i tempi e le modalità della presenza dei figli presso ciascuno dei genitori ; fissa misura e modo del contributo di ciascuno al mantenimento dei figli; prende atto degli accordi intervenuti tra i genitori.

La potestà è esercitata da entrambi i genitori; le decisioni di maggiore interesse per i figli relative all”istruzione, all”educazione e alla salute sono assunte di comune accordo; in mancanza la decisione è rimessa al giudice, il quale per la decisione sulle questioni di ordinaria amministrazione può disporre che la potestà sia esercitata separatamente.

I genitori devono contribuire al mantenimento dei figli in misura proporzionale al proprio reddito, salvo diverso accordo sottoscritto dalle parti; il giudice – se necessario – stabilisce un assegno periodico sulla base dei parametri previsti dalla legge, potendo disporre accertamenti di polizia tributaria sui redditi e sul patrimonio di ciascuno dei genitori.

I coniugi hanno diritto di chiedere in ogni tempo la revisione dei provvedimenti relativi alla prole.

E” importante la previsione dell”ascolto del minore che abbia compiuto gli anni dodici o anche si età inferiore ove capace di discernimento.

Ai figli maggiorenni portatori di handicap grave , ai sensi della legge 1992, n. 104, sono applicabili le disposizioni sui figli minori; per i figli maggiorenni non economicamente indipendenti, il giudice può disporre il pagamento di un assegno periodico , valutate le circostanze del caso.

ΚΥΠΡΟΣ

Τι σημαίνει πρακτικά η έννοια γονική μέριμνα; Ποια τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του έχοντος τη γονική μέριμνα;

Η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο («Γονική μέριμνα») είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων οι οποίοι το ασκούν από κοινού και περιλαμβάνει τον προσδιορισμό του ονόματος, την επιμέλεια του προσώπου, τη διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία που αφορούν το πρόσωπό του ή την περιουσία του.

2. Γενικώς ποιος έχει τη γονική μέριμνα ενός παιδιού;

Οι γονείς του τέκνου έχουν γενικώς τη γονική μέριμνα αυτού, εφόσον αυτοί είναι σύζυγοι που συμβιώνουν και σε περίπτωση που ο ένας από αυτούς πεθάνει, κηρυχθεί σε αφάνεια ή εν απουσία του ενός γονέως, αυτή (γονική μέριμνα) ασκείται αποκλειστικά από τον άλλο γονέα. Εξάλλου αν ο ένας γονέας αδυνατεί να ασκήσει το γονική μέριμνα για πραγματικούς λόγους ή γιατί είναι ανίκανος ή περιορισμένα ικανός για δικαιοπραξία, την ασκεί ο άλλος γονέας. Η επιμέλεια όμως του προσώπου του τέκνου ασκείται και από τον ανήλικο γονέα. Σε περίπτωση υιοθεσίας μετά την υιοθεσία την ασκούν οι θετοί γονείς. Προκειμένου για τέκνο που γεννήθηκε εκτός γάμου και παραμένει χωρίς γάμο των γονέων του, η γονική μέριμνα ανήκει στη μητέρα του εκτός αν αναγνωριστεί και από τον πατέρα τότε αποκτά και αυτός γονική μέριμνα του τέκνου.

Ναι. Σε περίπτωση που οι γονείς είτε είναι ανίκανοι, είτε δεν επιθυμούν να ασκήσουν τη γονική μέριμνα, είτε όταν παύσει η γονική μέριμνα το Οικογενειακό Δικαστήριο αναθέτει την άσκησή της σε Επίτροπο. Η ανάθεση της επιτροπείας γίνεται κατά προτίμηση σε συγγενικά πρόσωπα, περαιτέρω το δικαστήριο ορίζει την έκταση της γονικής μέριμνας που παραχωρεί στον Επίτροπο και τους όρους της άσκησης αυτής.

4. Σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, με ποιό τρόπο γίνεται η ρύθμιση της άσκησης της γονικής μέριμνας;

Σε περίπτωση διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου ή άκυρου γάμου και εφόσον ζουν και οι δύο γονείς η άσκηση της γονικής μέριμνας ρυθμίζεται από το δικαστήριο. Η άσκηση της γονικής μέριμνας μπορεί να ανατεθεί στον ένα από τους δύο γονείς ή, αν αυτοί συμφωνούν ορίζοντας συγχρόνως τον τόπο διαμονής του τέκνου, στους δύο από κοινού. Το Οικογενειακό Δικαστήριο μπορεί να κατανέμει την άσκηση της γονικής μέριμνας μεταξύ των γονέων ή να την αναθέσει σε τρίτο. Στην απόφαση του το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη τους δεσμούς του τέκνου με τους γονείς του και τα αδέλφια του, καθώς και τυχόν συμφωνίες των γονέων για την επιμέλεια και τη διοίκηση της περιουσίας του τέκνου έχοντας πάντα ως κριτήριο το συμφέρον του τέκνου.

ΛΕΤΤΟΝΙΑ

Τί σημαίνει στην πράξη η έννοια “γονική μέριμνα”; Ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του έχοντος τη γονική μέριμνα;

Μέχρι τη στιγμή της ενηλικίωσης, τα παιδιά βρίσκονται υπό τη γονική μέριμνα (γονική εξουσία). Ο κάτοχος γονικής μέριμνας έχει καθήκον να μεριμνά για τα παιδιά και την περιουσία τους, και να ενεργεί εξ ονόματός τους κατά τις προσωπικές και περιουσιακές τους σχέσεις.

2. Γενικώς ποιος έχει τη γονική μέριμνα ενός παιδιού;

Αμφότεροι οι γονείς ασκούν από κοινού τη γονική μέριμνα. Εάν οι γονείς δεν είναι παντρεμένοι, η μέριμνα μπορεί να ασκείται και από τους δύο, ή, κατόπιν συμφωνίας, από τον ένα εκ των δύο. Εάν ο ένας γονέας διατηρεί τη γονική μέριμνα, ο άλλος έχει δικαίωμα επικοινωνίας.

3. Εάν οι γονείς δεν είναι σε θέση ή δεν επιθυμούν να ασκούν τη γονική μέριμνα, μπορεί να την ασκεί κάποιος άλλος;

Εάν οι γονείς παραμελούν σοβαρά τις γονικές τους υποχρεώσεις ή δεν ενδιαφέρονται για τα παιδιά και εάν οι περιστάσεις αυτές ενδέχεται να θέσουν σε κίνδυνο τη σωματική, πνευματική ή ηθική ανάπτυξη των παιδιών, το δικαστήριο μπορεί να αφαιρέσει τη γονική μέριμνα από τον ένα ή και τους δύο γονείς, ή να τους απευθύνει επίπληξη και να διατάξει τη λήψη προληπτικών μέτρων.

Εάν η γονική μέριμνα αφαιρεθεί και από τους δύο γονείς, το δικαστήριο οφείλει να ορίσει κηδεμόνα για το παιδί.

4. Σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, πώς ρυθμίζεται η άσκηση της γονικής μέριμνας στο μέλλον;

Σε περίπτωση διαζυγίου ή χωρισμού των γονέων, η γονική μέριμνα ασκείται και από τους δύο γονείς, ή, κατόπιν συμφωνίας, από τον ένα γονέα.

Οι γονείς μπορούν να αποφασίζουν από κοινού για όλα τα θέματα που αφορούν την ανάπτυξη του παιδιού. Σε περίπτωση διαφωνίας, την εκδίκαση των διαφορών αναλαμβάνει το δικαστήριο επιμέλειας ανηλίκων, εκτός εάν ο νόμος ορίζει διαφορετικά. Εάν το δικαστήριο δεν μπορέσει να επιλύσει τις διαφορές μεταξύ των γονέων, οι γονείς θα πρέπει να εμφανιστούν ενώπιον του δικαστηρίου.

ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ

Τα αμοιβαία δικαιώματα και υποχρεώσεις γονέων και παιδιών ρυθμίζονται στο μέρος IV του βιβλίου III του Αστικού Κώδικα. Το άρθρο 3.155 του Αστικού Κώδικα προβλέπει ότι οι γονείς έχουν τη μέριμνα των παιδιών μέχρι την ενηλικίωση ή τη χειραφέτησή τους. Οι γονείς έχουν δικαίωμα και καθήκον να παρέχουν την κατάλληλη εκπαίδευση και ανατροφή στα παιδιά τους, να μεριμνούν για την υγεία τους και, λαμβάνοντας υπόψη τη φυσική και πνευματική τους κατάσταση, να δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για την πλήρη και αρμονική ανάπτυξή τους, ώστε να είναι έτοιμα να ζήσουν ανεξάρτητα στην κοινωνία. Το κεφάλαιο XI του βιβλίου III του Αστικού Κώδικα ρυθμίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των γονέων έναντι των παιδιών τους, και το κεφάλαιο XII προβλέπει τα αμοιβαία περιουσιακά δικαιώματα και υποχρεώσεις γονέων και παιδιών.

Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 3.227 του Αστικού Κώδικα, οι θετοί γονείς θεωρούνται ως νόμιμοι γονείς του παιδιού από την ημέρα κατά την οποία κατέστη τελεσίδικη η δικαστική απόφαση περί υιοθεσίας, εκτός από την περίπτωση που προβλέπεται στην παράγραφο 4 του άρθρου 3.222.

2. Γενικώς, ποιος έχει τη γονική μέριμνα του παιδιού;

Το άρθρο 3.156 του Αστικού Κώδικα προβλέπει ότι ο πατέρας και η μητέρα έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις απέναντι στα παιδιά τους, ανεξάρτητα αν τα τελευταία γεννήθηκαν εντός ή εκτός γάμου, μετά από διαζύγιο ή δικαστική ακύρωση του γάμου ή διάσταση.

3. Αν οι γονείς είναι ανίκανοι ή δεν επιθυμούν να ασκούν τη γονική μέριμνα, μπορεί κάποιος άλλος να την ασκεί;

Αν οι γονείς είναι ανίκανοι ή δεν επιθυμούν να ασκήσουν τη γονική μέριμνα απέναντι στα παιδιά τους, μπορεί να διοριστεί στη θέση τους άλλο πρόσωπο. Για τον σκοπό αυτό στον Αστικό Κώδικα προβλέπεται η κηδεμονία και η επιτροπεία ανηλίκων. Οι βασικές αρχές για τη θέση ενός παιδιού υπό προσωρινή ή μόνιμη κηδεμονία/ επιτροπεία προβλέπονται στα άρθρα 3.254 και 3.257.

Σε περίπτωση διαζυγίου των γονέων, ο καθορισμός της γονικής μέριμνας για το μέλλον εξαρτάται από τους όρους του διαζυγίου.

Αν ο γάμος λυθεί με κοινή συναίνεση των συζύγων, πρέπει να υποβάλουν στο δικαστήριο σύμβαση σχετικά με τις συνέπειες του διαζυγίου τους (διανομή της περιουσίας, καταβολή της διατροφής για τα παιδιά, κ.λπ.). Σύμφωνα με την παράγραφο 3 του άρθρου 3.53 του Αστικού Κώδικα, κατά την έκδοση απόφασης διαζυγίου, το δικαστήριο εγκρίνει τη σύμβαση των συζύγων σχετικά με τις συνέπειες του διαζυγίου όσον αφορά την καταβολή διατροφής για τα ανήλικα παιδιά, τη συμμετοχή τους στην εκπαίδευση των παιδιών και τα άλλα περιουσιακά δικαιώματα και υποχρεώσεις. Το περιεχόμενο της σύμβασης ενσωματώνεται στην απόφαση διαζυγίου. Σε περίπτωση ουσιώδους μεταβολής των συνθηκών (ασθένεια ενός από τους πρώην συζύγους, ανικανότητα για εργασία κ.λπ.), οι πρώην σύζυγοι ή ένας εξ αυτών μπορεί να ζητήσουν από το δικαστήριο να επανεξετάσει τους όρους και τις προϋποθέσεις της σύμβασής τους όσον αφορά τις συνέπειες του διαζυγίου.

Αν ο γάμος λυθεί με αίτηση ενός εκ των συζύγων, η αίτηση που υποβάλλεται στο δικαστήριο πρέπει να αναφέρει και τον τρόπο με τον οποίο ο αιτών προτίθεται να εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του απέναντι στον άλλο σύζυγο και τα ανήλικα παιδιά τους. Κατά την έκδοση της απόφασης διαζυγίου, το δικαστήριο πρέπει να ρυθμίσει τα ζητήματα που αφορούν την κατοικία και τη διατροφή των ανήλικων παιδιών, τη διατροφή του ενός εκ των συζύγων, τη διανομή της κοινής περιουσίας των συζύγων, εκτός από τις περιπτώσεις που η τελευταία έχει διανεμηθεί βάσει κοινής συμφωνίας των συζύγων με συμβολαιογραφικό έγγραφο (άρθρο 3.59).

Αν ο γάμος λυθεί με υπαιτιότητα ενός ή και των δύο συζύγων, το διαζύγιο που οφείλεται σε κοινή υπαιτιότητα έχει τις ίδιες συνέπειες με τη λύση του γάμου με κοινή συναίνεση των συζύγων (άρθρα 3.51 έως 3.54). Η διαδικασία διαζυγίου λόγω υπαιτιότητας ενός εκ των συζύγων ρυθμίζεται, κατ’ αναλογία, από τις διατάξεις του άρθρου 3.59.

Σε περίπτωση διάστασης, ο ένας εκ των συζύγων μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο την έγκριση της διάστασης, εάν λόγω ορισμένων συνθηκών, οι οποίες μπορεί να μην εξαρτώνται από τον άλλο σύζυγο, η συμβίωση κατέστη ανυπόφορη (αδύνατη) ή μπορεί να βλάψει ανεπανόρθωτα τα συμφέροντα των ανήλικων παιδιών ή οι σύζυγοι δεν ενδιαφέρονται πλέον να ζουν μαζί. Κατά την έκδοση απόφασης δικαστικού χωρισμού, το δικαστήριο πρέπει να ορίσει τον σύζυγο με τον οποίο θα ζουν τα παιδιά, τη διατροφή των παιδιών και τη συμμετοχή του εν διαστάσει πατέρα (μητέρας) στην εκπαίδευση των παιδιών. Και οι δύο σύζυγοι μπορούν να ζητήσουν από κοινού από το δικαστήριο την έγκριση της διάστασης, αν έχουν συνάψει σύμβαση σχετικά με τις συνέπειές της, όπου ρυθμίζονται τα ζητήματα της κατοικίας, της διατροφής και εκπαίδευσης των ανήλικων παιδιών τους, καθώς και της κοινής τους περιουσίας και της αμοιβαίας διατροφής. Εφόσον οι σύζυγοι έχουν συνάψει σύμβαση που ρυθμίζει τις συνέπειες της διάστασης, το δικαστήριο εγκρίνει τη σύμβαση, υπό την προϋπόθεση ότι δεν αντιβαίνει στην δημόσια τάξη και στα δικαιώματα και τα έννομα συμφέροντα των ανήλικων παιδιών ή ενός εκ των συζύγων. Μετά την έγκριση της σύμβασης, το δικαστήριο την ενσωματώνει στην απόφαση περί διάστασης.

ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ

Από την άποψη της ορολογίας, στο Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου χρησιμοποιείται μάλλον ο όρος “γονική εξουσία” αντί του όρου “γονική μέριμνα”. Πρόκειται για το σύνολο των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που αναγνωρίζει ο νόμος στους γονείς όσον αφορά το πρόσωπο και την περιουσία των ανήλικων και μη χειράφετων τέκνων τους, ούτως ώστε να μπορούν να εκπληρώσουν τα καθήκοντα προστασίας, εκπαίδευσης και συντήρησης που υπέχουν.

Η γονική εξουσία δίδεται στους γονείς για να προστατεύουν το τέκνο από άποψη ασφάλειας, υγείας και χρηστών ηθών. Οι γονείς υπέχουν έναντι του τέκνου δικαίωμα και καθήκον επιμέλειας, εποπτείας και εκπαίδευσης. Η γονική εξουσία δεν είναι απόλυτο δικαίωμα που ασκείται κατά διακριτική ευχέρεια των γονέων. Πράγματι, η γονική εξουσία πρέπει να ασκείται προς το συμφέρον του τέκνου.

2. Κατά γενικό κανόνα, ποιος ασκεί τη γονική μέριμνα επί ανηλίκου;

Κατά τη διάρκεια του γάμου, ισχύει ο γενικός κανόνας ότι ο πατέρας και η μητέρα ασκούν τη γονική εξουσία από κοινού. Αν το τέκνο έχει γεννηθεί εκτός γάμου, τη γονική εξουσία ασκεί κατ΄αρχήν η μητέρα.

Αν οι γονείς αποβιώσουν ή δεν είναι σε θέση να ασχοληθούν με τα τέκνα τους, κινείται η διαδικασία διορισμού επιτρόπου. Όποιος αποβιώσει τελευταίος, πατέρας ή μητέρα, μπορεί να επιλέξει επίτροπο. Ελλείψει επιλογής των γονέων ο επίτροπος ορίζεται από το οικογενειακό συμβούλιο ή, αν δεν υπάρχει, από το δικαστή επιτροπειών.

4. Αν οι γονείς πάρουν διαζύγιο ή χωρίσουν, πώς ρυθμίζεται το θέμα της γονικής μέριμνας για το μέλλον;

Σε περίπτωση συναινετικού διαζυγίου, οι γονείς μπορούν να αποφασίσουν κοινή συναινέσει να ασκούν την επιμέλεια από κοινού. Για όλες τις υπόλοιπες μορφές διαζυγίου, η γονική εξουσία ασκείται από το γονέα στον οποίο το δικαστήριο αναθέτει την επιμέλεια του τέκνου.

Επιφυλασσομένων εξαιρετικών και σοβαρών περιστάσεων, τα δικαστήρια του Λουξεμβούργου αναθέτουν συνήθως την επιμέλεια στη μητέρα, ιδίως όταν το τέκνο είναι μικρής ηλικίας. Ο γονέας που δεν ασκεί την επιμέλεια διαθέτει δικαίωμα επικοινωνίας και εποπτείας.

Αν η επιμέλεια ανατεθεί σε τρίτο, οι υπόλοιπες πτυχές της γονικής εξουσίας συνεχίζουν να ασκούνται από τον πατέρα και τη μητέρα. Εντούτοις, αν το δικαστήριο αναθέσει προσωρινά την επιμέλεια σε τρίτο, μπορεί να διατάξει τον εν λόγω τρίτο να κινήσει τη διαδικασία διορισμού επιτρόπου.

ΟΥΓΓΑΡΙΑ

1. What does the legal term “parental responsibility” mean in practical terms? What are the rights and obligations of a holder of parental responsibility?

Parental custody is a complex legal concept in Hungarian law, comprised of the parent’s rights and obligations with respect to his/her minor child. Article 71 (2) of the Hungarian FLA identifies the following key elements of parental custody:

right and obligation with respect to caring for and raising the child;

right and obligation with respect to managing the child’s assets;

right and obligation with respect to the child’s legal representation; and furthermore

right and obligation with respect to appointing a guardian, and excluding any particular persons from the guardianship.

Parental custody means that it is the parent’s right and obligation to make decisions on, and proceed in, fundamental matters concerning the minor child. Nevertheless the parents must ensure that their child, having reached a certain degree of maturity can express his/her opinion before any decisions are made concerning him/her, and the parents must take the child’s opinion into account.

2. As a general rule, who has the parental responsibility over a child?

According to the general rule laid down in Hungarian family law (Article 72 (1) of the FLA) , the parents, whether married to each other or not, are entitled to joint (and equal) parental custody of their children.

3. If the parents are unable or unwilling to exercise parental responsibility over their children, can another person be appointed in their place?

The major exceptions from the general governing rule of Hungarian family law referred to in point 2, i.e. the parents’ joint custody are the following:

Exercising parental custody in the event that the parents’ marriage is dissolved or the parents have separated

As explained in Point 2, the parents are entitled to joint custody of their child(ren). The separation of the parents (having lived in marriage or common-law marriage) does not in itself have an impact on the parents’ right in respect of joint custody of their minor child ipso iure; therefore the parents must continue to exercise joint parental custody. In the majority of such cases, however, exercising joint parental custody becomes impossible due to the changed relationship between the parents, thus the issue of parental custody usually needs to be legally solved. The issue is mostly settled by an agreement between the parents, or lacking this, by a judicial decision.

The legal settlement of parental custody in such cases will be discussed in greater detail in the questions below.

Parental custody in respect of a child born out of wedlock

If the child’s parents were not married at the time of the child’s birth, from a legal point of view the child has only one parent (the mother) until the paternity of the child is legally established (by a voluntary recognition of paternity, a judicial decision establishing paternity or the parents’ subsequent marriage). In such cases the mother has exclusive custody of the child until paternity is established.

Parental custody in the event of either parent’s death

If either parent dies the other parent shall have exclusive custody of the child.

Substitution of parental custody with guardianship

Pursuant to Article 93 of the FLA, if a minor child is not under parental custody, it shall be taken into guardianship. In Hungarian law, guardianship is the legal concept replacing parental custody, which is resorted to cases when neither of a minor child’s parents is suitable, or entitled to exercise parental custody. Such a situation may arise in the following cases:

if both of the minor child’s parents die;

if a judicial decision has terminated the parental custody of both of the minor child’s parents.

According to Hungarian family law the termination of parental custody by judicial decision is sort of a sanction subject to strict legal conditions. It can only be applied in certain cases as defined by the law (Article 88 of the FLA) (for example, if the parent’s behaviour is seriously hurting or endangering the child, particularly its physical well-being, intellectual or moral development; if the parent is sentenced to imprisonment for having committed a willful offence against the person of the child etc.). The legal consequences of terminating parental custody are that such parent is not entitled even to partial custody in respect of the child, and he/she is not allowed to have any contact with the child (except for cases where such contact is exceptionally allowed by the court or the Guardianship Authority in the interest of the child). If a court decision reinstates a parent’s custody which was formerly terminated, the guardianship is ipso iure terminated.

if the parental custody rights of both of the minor child’s parents are suspended (dormant)

Parental custody is suspended (becomes dormant) by law if the parent is temporarily or permanently prevented from exercising parental custody for whatever reason (eg. if the parent is fully or partially incapable; if the parent residence is unknown etc.). If the reason for suspending parental custody does not exist any more, parental custody revives ipso iure, and the guardianship is terminated.

In the cases outlined above the Guardianship Authority shall ex officio appoint a guardian. Except for certain exceptions set out in the Act, the legal meaning of guardianship is identical with that of parental custody (Article 102 of the FLA). The Guardianship Authority appoints principally the person that the parent named as guardian in a public document or for the event he/she dies, in his/her will; lacking this it should be another person suitable for guardianship (principally a relative of the minor or a person with other family ties to the minor).

Parental custody in case of adoption

If a child is adopted, the adopted child acquires the same legal status as if he/she were a natural child of the adoptive parent(s). In such a case, parental custody is exercised by the adoptive parent (or adopting spouses) while the child is a minor, to the same extent as if he/she (they) were the natural parent(s) of the child. The parental custody of the child’s natural parent(s) is terminated by the adoption.

4. If the parents divorce or split up, how is the question of parental responsibility determined for the future?

First of all it should be pointed out that there Hungarian law has a speciality in this area: in case of separation the parents (or where there is no agreement the court) does not decide on the ways and extent of exercising parental custody, but on the placement of the minor child(ren).

According to Hungarian law, the legal concept of a child’s placement means a decision as to which separated parent’s household the child is to reside at, i.e. which parent shall then care for, and raise, the child on a day-by-day basis.

The child’s placement and parental custody generally coincide as Article 72 (2) of the FLA stipulates that whichever parent the child is to be placed with (either in accordance with an agreement between the parents or a judicial decision) , that parent shall have custody of the child and parental custody of the other parent (the so-called separated parent) is suspended (dormant).

It is emphasised, however, that the parent with whom the child is placed (i.e. who is granted custody of the child) does not have unlimited parental custody. The separated parent is entitled to co-decide on fundamental issues concerning the child’s future (see Section 8 for further details).

The law (Article 72/B (3) of the FLA) also allows the court to depart from the general rule with regard to the separated parent’s custodial rights when deciding on the child’s placement , eg. the court may authorise the separated parent to manage the child’s assets and act as the child’s legal representative in matters related to the child’s assets, if it is in the child’s interest.

Under Hungarian law, there are two ways of legally solving the issue of a child’s placement: pursuant to Article 72/A (1) of the FLA, the child’s placement is primarily decided by the parents. If the parents fail to come to an agreement, the court shall decide on the child’s placement.

a) (Out-of-court) agreement between the parents in respect of the placement of minor child(ren)

Hungarian law delegates the issue of the child’s placement primarily to the parents; only as a last resort, i.e. if the parents fail to reach an agreement, does it refer the decision to the court. The parents may agree verbally or in writing.

b) Resolving the child’s placement with a decree absolute

If the parents fail to reach an agreement, the placement of their minor child is decided on by the court. According to Hungarian law there are two types of court proceedings where decision on the placement of minor children may be made: lawsuit for the placement of a child(ren) , which is filed directly to solve this special issue; and matrimonial lawsuits (lawsuits for the dissolution or annulment of a marriage). In matrimonial matters the Hungarian court shall decide ex officio on the placement of any minor child(ren) of marriage (even in the absence of a petition to this end).

In whatever proceedings the placement of a child is decided upon, the court shall make its decision taking into account the child’s interest. Pursuant to Article 72/A (1) of the FLA, the court will place the child with the parent with whom its physical, intellectual and moral development is better ensured. The decision places considerable responsibility to the court, which thus must explore all circumstances concerning the child and take them into consideration when making its decision.

Nothing prevents that the issue of the child’s placement be resolved in accordance with the parents’ will even if there is litigation pending between them concerning this issue. The parents may agree on the issue of the child(ren) ’s placement at any stage of the litigation. In such cases the agreement between the parents is approved by the court’s order (see Section 5 for further details).

It is important to mention that Hungarian family law (since its reform in 1995) enables the court to order joint parental custody when making a decision with respect to a child’s placement. In such cases the settllementof the child’s placement (i.e. at which parent’s household the child is to live, and which parent is to raise and care for the child on a day-by-day basis) is separated from the issue of parental custody. Parents in such cases remain jointly entitled to parental custody, irrespective of which parent the child is placed with. With regard to the fact that joint parental custody is only “practicable” if the parents are prepared to fully co-operate and maintain a balanced relationship, Article 72 (2) of the FLA stipulates that the court can only order joint parental custody if the parents submit such a request together (or come to an agreement thereon). In such cases the parents in their joint request shall describe how they intend to co-operate in the course of exercising joint parental custody (i.e. they must present a reasonable „distribution of tasks” to the court).

ΜΑΛΤΑ

1. Τι σημαίνει πρακτικά η έννοια «γονική μέριμνα»; Ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του έχοντος τη γονική μέριμνα;

Πρακτικά ο νομικός όρος «γονική μέριμνα» περιλαμβάνει τη φροντίδα, ευημερία, εκπαίδευση και διατροφή των παιδιών, καθώς και τη διαχείριση της περιουσίας τους.

2. Γενικώς, ποιος έχει τη γονική μέριμνα του παιδιού; (Κατά κανόνα ασκείται από κοινού εκ μέρους των γονέων, εφόσον συμβιώνουν, αλλά μπορεί να την έχει η μητέρα, αν οι γονείς δεν είναι παντρεμένοι)

Κατά κανόνα η γονική μέριμνα ασκείται από κοινού εκ μέρους των γονέων. Η ανύπανδρη μητέρα έχει τη γονική μέριμνα, αν ο πατέρας δηλώσει τη γέννηση του παιδιού από κοινού με τη μητέρα. Αν η γέννηση του παιδιού δηλωθεί από τον πατέρα, τότε η γονική μέριμνα ασκείται και από αυτόν.

3. Αν οι γονείς είναι ανίκανοι ή δεν επιθυμούν να ασκούν τη γονική μέριμνα, μπορεί κάποιος άλλος να την ασκεί; (Ή μπορεί να διοριστεί επιμελητής, αν οι γονείς έχουν πεθάνει ή είναι ανίκανοι να αναλάβουν την επιμέλεια του παιδιού τους;)

Το δικαστήριο μπορεί να διορίσει επιμελητή για να ασκεί τη γονική μέριμνα του παιδιού. Ωστόσο, ο γονέας μπορεί να διορίσει επιμελητή για να αναλάβει τη γονική μέριμνα σε περίπτωση θανάτου του.

4. Σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, με ποιο τρόπο γίνεται η ρύθμιση της άσκησης της γονικής μέριμνας; (Με κοινή συμφωνία ή με προσφυγή στο δικαστήριο)

Αν οι γονείς χωρίσουν, εφόσον δεν προβούν σε συμφωνία είτε εξωδικαστικά είτε στο πλαίσιο δίκης, ο δικαστής τους παραπέμπει στις υπηρεσίες του δικαστηρίου. Οι γονείς εξετάζονται από ειδικευμένους και εκπαιδευμένους κοινωνικούς λειτουργούς, ανάλογα με το περίπλοκο της υπόθεσης. Εκτός από τους γονείς και τα παιδιά, οι κοινωνικοί λειτουργοί ζητούν επίσης τη γνώμη των άλλων μελών της οικογένειας, των δασκάλων και άλλων επαγγελματιών που έχουν αξιολογήσει τα μέρη και την υπόθεση. Ο δικαστής εν συνεχεία αποφαίνεται βάσει της έκθεσης που υποβάλει ο κοινωνικός λειτουργός. Οι γονείς μπορούν επίσης να ρυθμίσουν το ζήτημα με διαμεσολάβηση.

ΟΛΛΑΝΔΙΑ

1. Τι σημαίνει στην πράξη ο νομικός όρος «γονική μέριμνα»; Ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του δικαιούχου γονικής μέριμνας;

Η γονική μέριμνα έχει την έννοια της ευθύνης για την επιμέλεια και την ανατροφή του παιδιού. Ο γονέας που είναι δικαιούχος της γονικής μέριμνας έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση να αναθρέψει το παιδί. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να λάβει σημαντικές αποφάσεις για τη ζωή του παιδιού, όπως πού θα ζήσει το παιδί και ποια θα είναι η εκπαίδευσή του. Μεγαλώνοντας, οι ανήλικοι ασφαλώς αυξάνουν την ευθύνη τους και τη σχετική εξουσία για τη λήψη αποφάσεων για ορισμένους τομείς, όπως η διαχείριση των χρημάτων τους και οι συμβάσεις εργασίας τους.

Ο γονέας δικαιούχος της γονικής μέριμνας είναι ο νόμιμος αντιπρόσωπος του παιδιού. Σε πολλές περιπτώσεις δεν επιτρέπεται στους ανηλίκους να προβαίνουν οι ίδιοι σε επίσημες πράξεις, όπως η διεξαγωγή δικαστικών διαδικασιών ή η υπογραφή μιας αίτησης για την έκδοση διαβατηρίου. Ο δικαιούχος της γονικής μέριμνας προβαίνει στις πράξεις αυτές εκ μέρους του παιδιού.

Μέχρι την ηλικία των δεκαέξι ετών, ο νόμιμος αντιπρόσωπος του παιδιού κατά κανόνα είναι επίσης υπεύθυνος για τις πράξεις του, για παράδειγμα για οποιαδήποτε ζημία μπορεί να προκαλέσει το παιδί.

Το πρόσωπο το οποίο έχει την επιμέλεια ελέγχει τα χρήματα και την ιδιοκτησία του παιδιού εκτός από το χαρτζιλίκι που ξοδεύει ο ανήλικος για τα μικροέξοδά του και οποιαδήποτε αμοιβή του.

Ο γονέας δικαιούχος της γονικής μέριμνας όπως και ο άλλος γονέας, υποχρεούται να υποστηρίξει το παιδί για τρία χρόνια μετά την ενηλικίωσή του στα 18, με άλλα λόγια μέχρις ότου το παιδί γίνει 21 ετών.

2. Κατά κανόνα ποιος έχει τη γονική μέριμνα ενός παιδιού;

Μπορεί επίσης να είναι δικαιούχος της γονικής μέριμνας πρόσωπο που να μην είναι γονέας, και ορθότερα ο όρος θα έπρεπε να ονομαστεί «γονική μέριμνα ανηλίκου». Στις Κάτω Χώρες όλοι οι ανήλικοι είναι υπό επιμέλεια, είτε από γονέα είτε από άλλο άτομο. Το δίκαιο των Κάτω Χωρών αναγνωρίζει τους ακόλουθους όρους:

Η γονική μέριμνα ασκείται είτε και από τους δύο γονείς από κοινού είτε αποκλειστικά από τον ένα γονέα.

Η κοινή γονική μέριμνα ασκείται από κοινού από ένα γονέα και ένα μη γονέα. Αυτός θα μπορούσε να είναι, για παράδειγμα, ο σύντροφος του γονέα, ο οποίος φροντίζει και ανατρέφει το παιδί από κοινού με τον γονέα. Κοινή γονική μέριμνα μπορεί επίσης να ασκηθεί από κοινού από τους γονείς του παιδιού και έναν επιμελητή (θετός γονέας μη εξ υιοθεσίας).

Εάν κάποιος άλλος εκτός από τον γονέα (γονείς) έχει γονική επιμέλεια, αυτό καλείται επιτροπεία.

Επιτροπεία είναι η γονική μέριμνα που ασκείται από επίτροπο. Ο επίτροπος αυτός είναι πάντα κάποιος άλλος από τον γονέα. Η επιτροπεία μπορεί επίσης να ανατεθεί σε ειδικό ίδρυμα.

Κοινή επιτροπεία είναι η γονική μέριμνα που ασκείται από έναν επίτροπο και τον ή τη σύντροφο του/της. Και οι δύο δεν είναι οι γονείς. Ένα ειδικό ίδρυμα δεν μπορεί να ασκεί επιτροπεία από κοινού με κάποιον άλλο.

Γονείς, μη γονείς

Στο πλαίσιο αυτό ως γονείς θεωρούνται οι νόμιμοι μητέρα και πατέρας. Στην τρέχουσα πρακτική, ο όρος κατά κανόνα αναφέρεται στη βιολογική μητέρα και πατέρα· όμως δεν είναι πάντα οι γονείς σύμφωνα με το νόμο.

Μητέρα του παιδιού είναι η γυναίκα η οποία είτε:

γέννησε το παιδί· είτε

υιοθέτησε το παιδί.

Πατέρας του παιδιού είναι πάντα:

ο σύζυγος της μητέρας, εάν η μητέρα ήταν παντρεμένη όταν γεννήθηκε το παιδί·

ο άντρας ο οποίος αναγνώρισε ή υιοθέτησε το παιδί· ή

ο άντρας η πατρότητα του οποίου καθορίστηκε από Δικαστήριο.

Οι γονείς του παιδιού είναι η μητέρα και ο πατέρας όπως καθορίστηκαν παραπάνω.

Μη γονείς είναι οι σύντροφοι ενός από τους γονείς ή ο(οι) επίτροπος(οι).

Συνήθως διακρίνουμε τρεις καταστάσεις.

Έγγαμοι γονείς/σύντροφοι βάσει δηλωμένης συμβίωσης

Η βάση για αυτό είναι ότι οι γονείς έχουν κοινή γονική μέριμνα έναντι των ανήλικων παιδιών τους κατά τη διάρκεια του γάμους τους. Αυτό ξεκινά εκ του νόμου (με άλλα λόγια αυτομάτως) από τη γέννηση του παιδιού (άρθρο 1: 251 (1) του αστικού κώδικα). Γονείς που είναι σύντροφοι βάσει δηλωμένης συμβίωσης επίσης αυτομάτως έχουν την κοινή γονική μέριμνα από τη γέννηση του παιδιού. Πάντως, προϋπόθεση γι’ αυτό είναι ο πατέρας να αναγνωρίσει το παιδί (άρθρο 1: 253αα του Αστικού Κώδικα).

Μη έγγαμοι γονείς

Μη έγγαμοι γονείς μπορούν να έχουν κοινή γονική μέριμνα έναντι των ανήλικων παιδιών τους. Αυτό δεν είναι αυτόματο. Πρέπει να υποβάλλουν σχετική αίτηση (βλέπε ερώτηση 5).

Μη έγγαμες μητέρες

Μία μη έγγαμη μητέρα έχει αυτομάτως τη γονική μέριμνα του παιδιού της από τη γέννηση του, εκτός και εάν δεν είναι ικανή κατά τη στιγμή εκείνη, π.χ. εάν είναι ανήλικη.

Αυτό πράγματι είναι δυνατό. Υπάρχουν ποικίλες καταστάσεις.

Εάν και οι δύο γονείς οι οποίοι έχουν κοινή γονική μέριμνα είναι προσωρινά ανίκανοι να την ασκήσουν, για παράδειγμα διότι μετακόμισαν στο εξωτερικό ή η κατοικία των γονέων που ασκούν την επιμέλεια είναι άγνωστη, ο δικαστής μπορεί να ορίσει έναν (προσωρινό) επίτροπο. Κατά συνέπεια, ο επίτροπος αυτός είναι τρίτος. Συχνά ο δικαστής θα επιδιώξει να αναζητήσει τον επίτροπο εντός του οικογενειακού και φιλικού κύκλου των γονέων. Επίσης είναι δυνατόν να ασκήσει επιτροπεία ένα σχετικό ίδρυμα. Στην περίπτωση αυτή αναστέλλεται η άσκηση του δικαιώματος γονικής μέριμνας.

Εάν ένας γονέας έχει γονική μέριμνα αλλά είναι προσωρινά ανίκανος να την ασκήσει, για παράδειγμα λόγω μακροχρόνιου εγκλεισμού του σε ψυχιατρικό ίδρυμα, ο δικαστής θα αναθέσει τη γονική μέριμνα στον άλλο γονέα. Εάν ο δικαστής φοβάται ότι τα συμφέροντα του ανηλίκου θα θιγούν σοβαρά από τον άλλο γονέα, τότε θα ορίσει επίτροπο αντί του άλλου γονέα. Και στην περίπτωση αυτή αναστέλλεται η άσκηση του δικαιώματος γονικής μέριμνας.

Εάν και οι δύο γονείς έχουν τη γονική μέριμνα και ο ένας από αυτούς αποβιώσει, ο επιζών γονέας έχει την αποκλειστική επιμέλεια. Αυτό προβλέπεται στο νόμο. Κατά συνέπεια δεν απαιτείται δικαστική απόφαση. Εάν ένας γονέας και ένας μη γονέας έχουν κοινή γονική μέριμνα και ο γονέας αποβιώσει, ο μη γονέας ασκεί τη μέριμνα με τη μορφή της επιτροπείας.

Ένας επίτροπος μπορεί επίσης να οριστεί μετά το θάνατο ενός γονέα που ασκεί γονική μέριμνα. Αυτό συμβαίνει μόνον εάν ο άλλος γονέας δεν είναι ικανός ή δεν επιθυμεί να ασκήσει τη γονική μέριμνα ή στην περίπτωση που αυτό θα ήταν αντίθετο προς τα συμφέροντα του παιδιού εάν ο άλλος γονέας ασκούσε τη γονική μέριμνα.

Προβλέπονται επίσης ορισμένα μέτρα για την προστασία των ανηλίκων. Πρόκειται για την παύση και την έκπτωση από τη γονική μέριμνα. Ένα λιγότερο αυστηρό μέτρο είναι η θέση υπό εποπτεία.

Η θέση υπό εποπτεία είναι ένα περιοριστικό μέτρο της άσκησης της γονικής μέριμνας. Ο δικαστής του Δικαστηρίου ανηλίκων μπορεί να θέσει ένα παιδί υπό εποπτεία ενός ιδρύματος οικογενειακής επιμέλειας. Αυτό συμβαίνει όταν τα συμφέροντα του παιδιού ή η υγεία του βρίσκονται σε σοβαρό κίνδυνο. Οι γονείς διατηρούν τη γονική μέριμνα αλλά περιορίζεται το πεδίο της άσκησής της. Καταρχήν, ο ανήλικος παραμένει στην οικογένεια. Το ίδρυμα οικογενειακής επιμέλειας έχει εποπτεία στο παιδί και προσφέρει βοήθεια και συνδρομή στους γονείς. Στο πλαίσιο αυτό, το ίδρυμα οικογενειακής επιμέλειας ενδέχεται να δώσει γραπτές οδηγίες προς τους γονείς και το παιδί, τις οποίες πρέπει να ακολουθούν.

Παύση της γονικής μέριμνας κηρύσσεται ως αποτέλεσμα της ανικανότητας ή της επιθυμίας ενός γονέα να ασκεί τη γονική μέριμνα έναντι του παιδιού (άρθρο 1: 268 του Αστικού Κώδικα). Το Δικαστήριο μπορεί να παύσει έναν γονέα από την άσκηση γονικής μέριμνας για ένα ή περισσότερα παιδιά εκτός αν αυτό αντίκειται προς το συμφέρον του παιδιού ή των παιδιών. Η παύση καταρχήν μπορεί να κηρυχθεί μόνον εάν οι γονείς συνεργάζονται (εθελούσια παύση). Σε ορισμένες περιπτώσεις, η παύση μπορεί να είναι αναγκαστική, για παράδειγμα εάν έχει αποτύχει μια προηγούμενη προσπάθεια θέσης υπό εποπτεία.

Έκπτωση από τη γονική μέριμνα για ένα ή περισσότερα παιδιά μπορεί να κηρυχθεί ως αποτέλεσμα σοβαρά απαράδεκτης συμπεριφοράς, όπως κατάχρηση εξουσίας ή σοβαρή αμέλεια στη φροντίδα ή στην ανατροφή του παιδιού. Αυτά τα μέτρα προστασίας του ανηλίκου χρησιμοποιούνται σπανίως και μόνο σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις.

Ακόμη και μετά από διαζύγιο, οι γονείς ασκούν από κοινού τη γονική μέριμνα εάν το έκαναν ήδη κατά τη διάρκεια του γάμου. Αυτό δεν χρειάζεται να ρυθμιστεί από το Δικαστήριο. Αυτό δεν σημαίνει ότι στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να συνεχίσουν να φροντίζουν από κοινού το παιδί. Αυτό μπορεί να το κάνει ο ένας μόνο γονέας αλλά πρέπει να λαμβάνουν από κοινού τις σημαντικές αποφάσεις που αφορούν το παιδί. Μόνον σε εξαιρετικές περιστάσεις οι γονείς δεν θα έχουν κοινή γονική μέριμνα για το παιδί μετά το διαζύγιο. Αυτό θα το αποφασίσει ο δικαστής. Η αίτηση για την άσκηση γονικής μέριμνας εκ μέρους ενός γονέα μπορεί να υποβληθεί από έναν γονέα ή και από τους δύο. Εάν η αίτηση γίνει για την ανάθεση της γονικής μέριμνας σε έναν από τους γονείς, ο δικαστής αποφασίζει ποιος από τους δύο γονείς θα έχει τη γονική μέριμνα στο μέλλον. Εάν υπάρχουν πολλά παιδιά, θα αποφασίσει για το κάθε παιδί χωριστά. Η απόφαση του δικαστή εξαρτάται από τις περιστάσεις. Μόνον εάν ο δικαστής αποφασίσει ότι είναι προς το συμφέρον του παιδιού θα εγκρίνει την αίτηση. Εάν οι γονείς (ή ένας από τους γονείς) δεν συμφωνούν με την απόφαση του δικαστή, μπορούν να ασκήσουν ένδικα μέσα. Απαιτείται νόμιμη εκπροσώπηση και για την πρωτοβάθμια και για τη δευτεροβάθμια διαδικασία.

Συμφέροντα του παιδιού

Σε κάθε περίπτωση, ο δικαστής βασίζει την απόφασή του στα συμφέροντα του παιδιού. Εάν το παιδί είναι 12 ετών ή μεγαλύτερο, ο δικαστής πρέπει να του δώσει τη δυνατότητα να εκφράσει τη γνώμη του.

Διατροφή

Εάν οι γονείς έχουν κοινή γονική μέριμνα μετά από διαζύγιο, στόχος είναι να μπορούν να προβαίνουν οι ίδιοι στις μεταξύ τους οικονομικές ρυθμίσεις. Μπορούν να ζητήσουν από το δικαστή να διατυπώσει τις ρυθμίσεις αυτές. Εάν δεν μπορούν να συμφωνήσουν, ο δικαστής μπορεί να καθορίσει ένα ποσό. Εάν ένας από τους γονείς επιτύχει τη γονική μέριμνα, ο δικαστής εξετάζει κατόπιν αιτήσεως, πώς ο άλλος γονέας θα πρέπει να συμμετέχει στο κόστος διατροφής του παιδιού. Καταρχήν, οι γονείς πρέπει να διευθετήσουν μεταξύ τους τα θέματα διατροφής του παιδιού.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το θέμα αυτό μπορείτε να ανατρέξετε στο Δελτίο Διατροφής [Factsheet Alimentatie] και στον ιστότοπο της Εθνικής Υπηρεσίας για τη συλλογή πληρωμών διατροφής [Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen] (www.lbio.nl).

ΑΥΣΤΡΙΑ

1. Τι σημαίνει στην πράξη η έννοια «γονική μέριμνα»; Ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του ασκούντος τη γονική μέριμνα;

Το αυστριακό οικογενειακό δίκαιο χρησιμοποιεί για την έννοια της γονικής μέριμνας ενός παιδιού τον όρο «επιμέλεια» (Obsorge). Κατά την έννοια του νόμου, επιμέλεια είναι το δικαίωμα και η υποχρέωση ανατροφής και διαπαιδαγώγησης ορισμένου ανήλικου, διαχείρισης της περιουσίας του και αντιπροσώπευσής του έναντι τρίτων όσον αφορά τη διαχείριση της περιουσίας του και άλλα ζητήματα. Κατά την εκπλήρωση αυτών των υποχρεώσεων και κατά την άσκηση αυτών των δικαιωμάτων, οι γονείς πρέπει να αποφασίζουν από κοινού.

2. Γενικά ποιος ασκεί τη γονική μέριμνα ενός παιδιού;

Όσον αφορά τα γεννημένα σε γάμο παιδιά, υπεύθυνοι, αυτομάτως από τη γέννησή τους, είναι ο πατέρας και η μητέρα τους, ενώ η επιμέλεια των εκτός γάμου γεννημένων παιδιών ανατίθεται αυτομάτως από τη γέννησή τους στη μητέρα. Αυτό ισχύει δια νόμου και δεν απαιτεί δικαστική απόφαση.

Σε περίπτωση που οι γονείς (ή άλλα πρόσωπα που ασκούν το δικαίωμα της επιμέλειας) απειλούν την ευημερία του παιδιού, το δικαστήριο μπορεί να τους αφαιρέσει (εν μέρει) την επιμέλεια και να την αναθέσει σε άλλο κατάλληλο πρόσωπο. Το πρόσωπο αυτό επιλέγεται κατά προτίμηση από τον κύκλο των συγγενών του παιδιού και, στην περίπτωση που δεν βρεθεί κατάλληλος συγγενής, από άλλα πρόσωπα του οικείου του περιβάλλοντος. Εάν δεν βρεθεί άλλο κατάλληλο πρόσωπο, το δικαστήριο αναθέτει την επιμέλεια στον οργανισμό προστασίας ανηλίκων (στην υπηρεσία ανηλίκων). Ο οργανισμός προστασίας ανηλίκων, ωστόσο, σε περίπτωση κινδύνου για το παιδί, υποχρεούται μεν να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα, αλλά υποχρεούται επιπλέον να ενημερώσει κατόπιν σχετικά και το δικαστήριο. Η ανάθεση της επιμέλειας στον οργανισμό προστασίας ανηλίκων δεν εξαρτάται από το εάν οι γονείς προκάλεσαν ή εάν ευθύνονται για τα προβλήματα στην ανατροφή του παιδιού. Ανεξάρτητα από αυτό, το μέτρο εξυπηρετεί την καλύτερη δυνατή προστασία των συμφερόντων του παιδιού.

Η ανάθεση της επιμέλειας μπορεί ωστόσο να γίνει και κατόπιν συμφωνίας των γονέων με τον οργανισμό προστασίας ανηλίκων (στην περίπτωση αυτή, οι γονείς έχουν τη δυνατότητα να αναιρέσουν μονομερώς την συγκατάθεσή τους).

Ο οργανισμός προστασίας ανηλίκων μπορεί κατά την άσκηση της επιμέλειας να κάνει χρήση και υπηρεσιών άλλων προσώπων, όπως να τοποθετήσει το παιδί σε κατάλληλη ανάδοχη οικογένεια ή σε ίδρυμα.

4. Σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, πώς ρυθμίζεται η άσκηση της γονικής μέριμνας;

Εν προκειμένω, γίνεται διαφοροποίηση μεταξύ παιδιών γεννημένων σε γάμο και παιδιών γεννημένων εκτός γάμου:

1. Χωρισμός των γονέων παιδιού που γεννήθηκε σε γάμο:

Από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του νόμου του 2001 περί τροποποίησης της νομοθεσίας που διέπει τις σχέσεις γονέων και τέκνων, την 1. 7. 2001, οι γονείς, αφού χωρίσουν, έχουν τη δυνατότητα να καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό οι ίδιοι το θέμα της επιμέλειας των παιδιών τους. Σε περίπτωση λύσης γάμου, η επιμέλεια των ανηλίκων παιδιών που γεννήθηκαν στο γάμο παραμένει σε αμφότερους τους γονείς. Ωστόσο, οι γονείς, εφόσον επιθυμούν να συνεχίσουν να ασκούν από κοινού την πλήρη επιμέλεια του παιδιού τους, όπως κατά τη διάρκεια του γάμου τους, θα πρέπει, εντός ευλόγου προθεσμίας, να προσκομίσουν στο δικαστήριο συμφωνητικό με το οποίο θα καθορίζουν τον κύριο τόπο διαμονής του παιδιού. Το εν λόγω συμφωνητικό χρειάζεται να επικυρωθεί από το δικαστήριο, το οποίο κρίνει με γνώμονα το συμφέρον του παιδιού. Σε περίπτωση που μετά το διαζύγιο δεν επέλθει συμφωνία εντός ευλόγου προθεσμίας ή η συμφωνία δεν εξυπηρετεί το συμφέρον του παιδιού, και εφόσον η φιλική επίλυση της διαφοράς δεν καταστεί δυνατή ούτε με διαμεσολάβηση, ανατίθεται στο δικαστήριο να αποφασίσει σε ποιον από τους γονείς θα αναθέσει για το μέλλον την επιμέλεια.

Οι γονείς, ωστόσο, μπορούν και από την αρχή να συμφωνήσουν ότι μετά τη λύση του γάμου τους η επιμέλεια θα ανατεθεί σε έναν μόνο από τους γονείς.

Σε περίπτωση ανάθεσης της επιμέλειας σε αμφότερους τους γονείς από κοινού, ο καθένας τους μπορεί οποτεδήποτε να αιτηθεί την ανάκληση της απόφασης ανάθεσης της επιμέλειας από κοινού. Στην περίπτωση αυτή, το δικαστήριο αναθέτει την επιμέλεια σε έναν μόνον από τους γονείς, με γνώμονα το συμφέρον του παιδιού.

2. Χωρισμός των γονέων παιδιού που γεννήθηκε εκτός γάμου:

Γονείς που συζούν χωρίς να είναι έγγαμοι μπορούν επίσης να ασκήσουν από κοινού την επιμέλεια των κοινών τους παιδιών. Το δικαστήριο, κατόπιν κοινής αίτησης των γονέων του παιδιού που γεννήθηκε εκτός γάμου και με το οποίο συγκατοικούν, αναθέτει την επιμέλεια και στους δύο γονείς, εφόσον αυτό εξυπηρετεί το συμφέρον του παιδιού· σε περίπτωση χωρισμού των γονέων που συζούν, ισχύουν όσα περιγράφονται ανωτέρω υπό το 1, σχετικά με την επιμέλεια μετά τη λύση γάμου. Συνεπώς, οι γονείς παιδιού που συζούν, διαθέτουν κατ’ αρχήν την ίδια ελευθερία να καθορίσουν το θέμα της επιμέλειας του παιδιού τους, όπως και οι γονείς παιδιού που γεννήθηκε σε γάμο.

ΠΟΛΩΝΙΑ

1. Τι σημαίνει στην πράξη η έννοια «γονική μέριμνα»; Ποια τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του ασκούντος τη γονική μέριμνα;

Στον πολωνικό οικογενειακό κώδικα δεν περιλαμβάνεται ορισμός της γονικής εξουσίας (μέριμνας). Εν γένει, η γονική εξουσία (μέριμνα) μπορεί να οριστεί ως σύνολο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των γονέων έναντι ανηλίκου τέκνου με σκοπό την παροχή σε αυτό της κατάλληλης φροντίδας και προστασίας των συμφερόντων του.

Η γονική μέριμνα γεννάται ex lege κατά τη γέννηση του τέκνου και διαρκεί έως την ενηλικίωση του, δηλαδή έως τη συμπλήρωση του 18ου έτους ηλικίας (με ορισμένες εξαιρέσεις).

Υποχρέωση του ασκούντος τη γονική μέριμνα αποτελεί η φροντίδα και η ανατροφή του τέκνου, η μέριμνα για τη σωματική και την πνευματική του ανάπτυξη, η εκπαίδευση, καθώς και η νόμιμη αντιπροσώπευσή του και η διοίκηση της περιουσίας του (γονική διοίκηση).

2. Γενικώς ποιος έχει τη γονική μέριμνα ενός παιδιού;

Η γονική μέριμνα ασκείται και από τους δύο γονείς, είτε έχουν συνάψει γάμο μεταξύ τους ή συζούν είτε όχι, κ.λπ.

Μόνο σε περίπτωση κατά την οποία η πατρότητα του τέκνου έχει αναγνωριστεί δικαστικά, η γονική μέριμνα μπορεί να ασκείται από τον πατέρα, αποκλειστικά εφόσον το δικαστήριο του την αναθέσει με σχετική απόφαση. Εάν ένας από τους γονείς δεν βρίσκεται εν ζωή ή δεν έχει πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα ή έχει εκπέσει της γονικής μέριμνας ή έχει παύσει η άσκηση της γονικής μέριμνας εκ μέρους του, φορέας της γονικής μέριμνας καθίσταται ο άλλος γονέας. Εάν η πατρότητα του τέκνου δεν έχει αναγνωριστεί, τη γονική μέριμνα αναλαμβάνει αποκλειστικά η μητέρα.

3. Εάν οι γονείς είναι ανίκανοι ή δεν επιθυμούν να ασκούν τη γονική μέριμνα, μπορεί κάποιος άλλος να την ασκεί;

Εάν κανείς από τους γονείς δεν μπορεί να ασκήσει γονική μέριμνα (π.χ. διότι εξέπεσε της γονικής μέριμνας λόγω πλημμελούς άσκησής της ή μη άσκησης αυτής), το δικαστήριο αναθέτει την άσκησή της σε επίτροπο.

Σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, το ζήτημα της γονικής μέριμνας ρυθμίζεται με απόφαση του δικαστηρίου.

ΠΡΟΤΟΓΑΛΙΑ

1. Τι σημαίνει πρακτικά η έννοια «γονική μέριμνα»; Ποια είναι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του έχοντος τη «γονική μέριμνα»;

Η έννοια «γονική μέριμνα» δεν τυγχάνει επί του παρόντος νομοθετικής αναγνώρισης στην Πορτογαλία. Η έννοια που ισχύει στην έννομη τάξη της Πορτογαλίας είναι αυτή της «πατρικής εξουσίας».

Σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου, η άσκηση της τελευταίας συνεπάγεται εξουσίες και υποχρεώσεις που αφορούν το πρόσωπο του τέκνου (εξουσία επιτήρησης και εκπροσώπησης, υποχρέωση σεβασμού, συνδρομής και ανατροφής, εξουσία/υποχρέωση επιμέλειας) , καθώς και την περιουσία του (εξουσία διαχείρισης των περιουσιακών στοιχείων των τέκνων, υποχρέωση παροχής υποστήριξης).

2. Γενικώς, ποιος έχει τη «γονική μέριμνα» ενός παιδιού;

Κατά κανόνα, είναι οι γονείς αυτοί που έχουν και ασκούν την πατρική εξουσία επί των τέκνων τους.

3. Εάν οι γονείς είναι ανίκανοι και δεν επιθυμούν να ασκήσουν τη γονική μέριμνα των τέκνων τους, μπορεί κάποιος άλλος να την ασκεί αντί αυτών;

Η δυνατότητα άσκησης της πατρικής εξουσίας μπορεί να περιορίζεται ή να εκπίπτει. Στην περίπτωση αυτή, η μέριμνα των τέκνων ανατίθεται σε τρίτους (ειδικό επίτροπο) ή σε ίδρυμα μέριμνας ανηλίκων.

Έκπτωση από την άσκηση της πατρικής εξουσίας λαμβάνει χώρα στις ακόλουθες περιπτώσεις:

α) τελεσίδικη καταδίκη για αδίκημα που παράγει εκ του νόμου το συγκεκριμένο αποτέλεσμα·

β) δήλωση ανικανότητας λόγω διανοητικής διαταραχής·

γ) κήρυξη σε αφάνεια, από τη στιγμή του ορισμού προσωρινού αντιλήπτορα (προσωρινός εκπρόσωπος που αναλαμβάνει τη διαχείριση της περιουσίας του προσώπου που εξαφανίζεται δίχως να υπάρχουν ενδείξεις για το πού βρίσκεται).

Η ανάθεση των τέκνων σε τρίτους ή σε ίδρυμα μέριμνας ανηλίκων μπορεί επίσης να γίνεται σε περιπτώσεις υπαίτιας αθέτησης των υποχρεώσεων των γονέων έναντι των τέκνων τους, όταν αυτή θίγει σοβαρά τα συμφέροντα των τελευταίων, ή ακόμη όταν λόγω απειρίας, ασθένειας, αφάνειας ή άλλης αιτίας οι γονείς δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν στην υποχρέωση επιμέλειας των τέκνων τους.

Ο ορισμός επιτρόπου γίνεται υποχρεωτικά στις εξής περιπτώσεις:

α) εάν οι γονείς έχουν πεθάνει·

β) εάν υπάρχει απόφαση έκπτωσης από την άσκηση της πατρικής εξουσίας επί των τέκνων τους·

γ) σε περίπτωση εκ των πραγμάτων παρεμπόδισης της άσκησης της πατρικής εξουσίας για περισσότερο από έξι μήνες·

δ) εάν οι γονείς είναι άγνωστοι.

Εξαιρουμένων ορισμένων διαφορών που θεσπίζονται διά νόμου, οι τρίτοι στους οποίους ανατίθεται η επιμέλεια των ανηλίκων έχουν τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες υποχρεώσεις με τους γονείς.

4. Σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, με ποιο τρόπο καθορίζεται η άσκηση της γονικής μέριμνας;

Σε περιπτώσεις διαζυγίου ή διακοπής της συμβίωσης, η ανάθεση της πατρικής εξουσίας καθορίζεται με δικαστική απόφαση ή με απόφαση του ληξιάρχου.

Η δικαστική απόφαση μπορεί να είναι επικυρωτική, δηλαδή να επιβεβαιώνει προγενέστερη συμφωνία των γονέων σχετικά με την άσκηση της πατρικής εξουσίας, ή ουσιαστική, περιλαμβάνοντας εκτελεστή απόφαση σχετικά με την άσκηση αυτής της εξουσίας.

Η απόφαση του ληξιάρχου επικυρώνει προγενέστερη συμφωνία των γονέων.

Οι προαναφερόμενες αποφάσεις εκδίδονται στο πλαίσιο εκδίκασης υποθέσεων διαζυγίου ή δικαστικού χωρισμού ή στο πλαίσιο ξεχωριστής διαδικασίας σχετικής με την άσκηση της πατρικής εξουσίας. Ο ληξίαρχος παρεμβαίνει μόνον σε περιπτώσεις διαζυγίου και διακοπής της συμβίωσης που αποφασίζονται κοινή συναινέσει.

ΡΟΥΜΑΝΙΑ

Ως «γονική μέριμνα» νοείται το σύνολο των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων των γονέων προς τα ανήλικα τέκνα τους. Σύμφωνα με το άρθρο 97 του Οικογενειακού Κώδικα, οι δύο γονείς έχουν τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες υποχρεώσεις προς τα ανήλικα τέκνα τους, ανεξάρτητα από το κατά πόσον τα τέκνα γεννήθηκαν εντός ή εκτός γάμου ή υιοθετήθηκαν, και ασκούν τα γονικά δικαιώματά τους αποκλειστικά προς όφελος των τέκνων τους.

Η γονική προστασία προϋποθέτει την ύπαρξη τέκνου ηλικίας κάτω των 18 ετών, το οποίο δεν διαθέτει πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα.

Καθώς η γονική προστασία υφίσταται προς όφελος του ανηλίκου, πρόκειται πρωτίστως για γονικές υποχρεώσεις παρά για γονικά δικαιώματα. Τα εν λόγω δικαιώματα και οι υποχρεώσεις περιλαμβάνουν τα εξής:

το δικαίωμα και την υποχρέωση των γονέων να αναθρέψουν το τέκνο (άρθρο 101 παράγραφοι 1 και 2 του Οικογενειακού Κώδικα): υποχρέωση φροντίδας της υγείας του τέκνου, υποχρέωση εκπαίδευσης του τέκνου, υποχρέωση παρακολούθησης της σχολικής φοίτησης και της επαγγελματικής κατάρτισης του τέκνου·

το δικαίωμα απαίτησης της επιστροφής του τέκνου από οποιονδήποτε το κρατά παρανόμως (άρθρο 103 παράγραφος 1 του Οικογενειακού Κώδικα), είτε πρόκειται για άγνωστο είτε πρόκειται για τον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια του τέκνου σε περίπτωση διαζυγίου ή ακύρωσης γάμου ή σε περίπτωση που το τέκνο έχει γεννηθεί εκτός γάμου· το δικαίωμα του γονέα να απαιτεί την επιστροφή του τέκνου του είναι απαράγραπτο·

το δικαίωμα συγκατάθεσης στην υιοθεσία του τέκνου ή υποβολής αίτησης ακύρωσης της υιοθεσίας (βλέπε νόμο αριθ. 273/2004 σχετικά με τις νομικές ρυθμίσεις της υιοθεσίας)·

το δικαίωμα διατήρησης προσωπικών δεσμών με το τέκνο: εδώ ανακύπτει ένα πρακτικό πρόβλημα, όταν ο ανήλικος δεν κατοικεί με έναν από τους γονείς του. Οι «προσωπικοί δεσμοί» με το τέκνο μπορούν να έχουν τις ακόλουθες μορφές: επίσκεψη του τέκνου στο σπίτι του, επίσκεψη του τέκνου στο σχολείο, διακοπές του τέκνου με έναν από τους γονείς του·

το δικαίωμα παρακολούθησης της ανατροφής, της εκπαίδευσης, της σχολικής φοίτησης και της επαγγελματικής κατάρτισης του τέκνου·

το δικαίωμα καθορισμού του τόπου κατοικίας του τέκνου. Εάν οι γονείς δεν συμβιώνουν, θα αποφασίσουν από κοινού με ποιον εξ αυτών θα ζήσει το τέκνο· εάν οι γονείς δεν μπορούν να συμφωνήσουν στο θέμα αυτό, αποφασίζει το δικαστήριο, αφού ακούσει πρώτα την αρχή επιμέλειας και το ίδιο το τέκνο, εάν είναι ηλικίας τουλάχιστον 10 ετών, λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα του τέκνου·

το δικαίωμα και την υποχρέωση διαχείρισης της περιουσίας του τέκνου (τρέχουσες διοικητικές πράξεις, πράξεις διαχείρισης, πράξεις διάθεσης)·

το δικαίωμα και την υποχρέωση εκπροσώπησης του ανηλίκου σε δημόσια έγγραφα ή έγκρισης των εν λόγω εγγράφων για λογαριασμό του ανηλίκου. Μέχρι την ηλικία των 14 ετών, το τέκνο εκπροσωπείται από τους γονείς του σε κάθε δημόσιο έγγραφο, καθώς δεν διαθέτει πλήρη δικαιοπρακτική ικανότητα· μεταξύ 14 και 18 ετών, το τέκνο διαθέτει περιορισμένη δικαιοπρακτική ικανότητα και ασκεί τα δικαιώματα και εκτελεί τις υποχρεώσεις του το ίδιο, με την προηγούμενη συγκατάθεση των γονέων του.

2. Γενικώς, ποιος έχει τη γονική μέριμνα ενός τέκνου;

(Γενικά, η γονική μέριμνα ασκείται από κοινού από τους δύο γονείς εφόσον συμβιώνουν, αλλά ενδέχεται να ανατεθεί στη μητέρα, εάν οι γονείς δεν έχουν τελέσει γάμο.)

Υπεύθυνοι για τη γονική μέριμνα είναι και οι δύο γονείς, ανεξάρτητα από το κατά πόσον ο ανήλικος γεννήθηκε εντός ή εκτός γάμου ή υιοθετήθηκε (άρθρο 97 του Οικογενειακού Κώδικα). Σύμφωνα με το άρθρο 42 παράγραφος 1 του Οικογενειακού Κώδικα, μετά την έκδοση της απόφασης διαζυγίου, το δικαστήριο αποφασίζει σε ποιον από τους γονείς θα ανατεθεί η επιμέλεια των ανήλικων τέκνων. Ο διαζευγμένος γονέας στον οποίο ανατίθεται η επιμέλεια ενός τέκνου ασκεί τα γονικά δικαιώματά του που σχετίζονται με το συγκεκριμένο τέκνο. Ο διαζευγμένος γονέας στον οποίο δεν ανατίθεται η επιμέλεια του τέκνου διατηρεί το δικαίωμα προσωπικών δεσμών με το τέκνο και το δικαίωμα παρακολούθησης της ανατροφής, της εκπαίδευσης, της σχολικής φοίτησης και της επαγγελματικής κατάρτισης του τέκνου.

Σε περίπτωση τέκνου γεννηθέντος εκτός γάμου, του οποίου η σχέση έχει επιβεβαιωθεί ως προς αμφότερους τους γονείς, το δικαστήριο αποφασίζει για την επιμέλεια μέσω δικαστικής απόφασης (άρθρο 65 του Οικογενειακού Κώδικα).

(Ή, εάν οι γονείς έχουν αποβιώσει ή δεν είναι σε θέση να φροντίσουν το τέκνο τους, μπορεί να ορισθεί επίτροπος;)

Σύμφωνα με το άρθρο 113 του Οικογενειακού Κώδικα, στις περιπτώσεις στις οποίες αμφότεροι οι γονείς έχουν αποβιώσει, είναι άγνωστοι, έχουν στερηθεί τα γονικά τους δικαιώματα ή τους έχουν επιβληθεί περιορισμοί ως προς τα γονικά τους δικαιώματα, έχουν κηρυχθεί σε αφάνεια ή έχουν κηρυχθεί νεκροί, διορίζεται επίτροπος του τέκνου.

(με κοινή συμφωνία ή μέσω των δικαστηρίων)

Σε περίπτωση διαζυγίου, το δικαστήριο εκδίδει είτε δικαστική απόφαση που επιβεβαιώνει τη συμφωνία των γονέων ή, απουσία τέτοιας συμφωνίας, εκδίδει ανεξάρτητη απόφαση.

Διαρκούντος του γάμου, σε περίπτωση διαφωνίας μεταξύ των γονέων σχετικά με την άσκηση των γονικών δικαιωμάτων, η αρχή επιμέλειας λαμβάνει τη σχετική απόφαση, αφού ακούσει τους γονείς και λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα του ανηλίκου (άρθρο 99 του Οικογενειακού Κώδικα).

ΣΛΟΒΕΝΙΑ

1. Τί σημαίνει στην πράξη η έννοια “γονική μέριμνα”; Ποια τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του έχοντος τη γονική μέριμνα;

Γονική μέριμνα έναντι των παιδιών:

Η γονική μέριμνα συνιστά έννομη σχέση η οποία διέπεται από το οικογενειακό δίκαιο. Η σχέση γεννάται κατά τη γέννηση του παιδιού ή κατά τη θεμελίωση της πατρότητας και της μητρότητας. Στη σλοβενική έννομη τάξη τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των παιδιών εκτός γάμου είναι τα ίδια με αυτά των παιδιών που γεννώνται εντός γάμου. Η σλοβενική νομοθεσία προβλέπει το σύστημα της πλήρους υιοθεσίας, στο πλαίσιο του οποίου τα θετά τέκνα τυγχάνουν της ίδιας μεταχείρισης με τα φυσικά τέκνα.

Τη νομική βάση για τη γονική μέριμνα αποτελεί το άρθρο 54 του σλοβενικού συντάγματος, το οποίο προβλέπει ότι οι γονείς έχουν το δικαίωμα και την υποχρέωση να μεριμνούν για τη συντήρηση, την εκπαίδευση και την ανατροφή των παιδιών τους. Αυτό το δικαίωμα και η υποχρέωση είναι δυνατόν να ανακληθούν ή να περιοριστούν μόνον για τους λόγους που προβλέπει ο νόμος με σκοπό την προστασία των συμφερόντων του παιδιού. Τα παιδιά που γεννώνται εκτός γάμου έχουν τα ίδια δικαιώματα με αυτά των παιδιών που γεννώνται εντός γάμου.

Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις μεταξύ των γονέων και των (φυσικών και θετών) τέκνων συνιστούν την έννοια της γονικής μέριμνας (άρθρα 4, 5 και 7 του νόμου περί γάμου και οικογένειας (Zakon o zakonski zvezi in družinskih razmerjih – ZZZDR), Ur. l. RS (ΦΕΚ) αριθ. 15/76.

Η ευθύνη εξ αδικοπραξίας των γονέων έναντι των τέκνων ρυθμίζεται με το άρθρο 142 του Κώδικα Υποχρεώσεων (Obligacijski zakonik – OZ). Οι γονείς φέρουν την ευθύνη για τις ζημίες που προκαλούνται σε τρίτους από τα παιδιά τους έως ότου αυτά συμπληρώσουν την ηλικία των 7 ετών, ανεξαρτήτως της δικής τους υπαιτιότητας.

Οι γονείς είναι υπαίτιοι για τις ζημίες που προκαλούνται σε τρίτους από τα παιδιά τους αφού αυτά συμπληρώσουν την ηλικία των 7 ετών, εκτός εάν αποδείξουν την απουσία δικής τους υπαιτιότητας.

Το άρθρο 107 του ZZZDR θεσπίζει κανόνες σχετικά με την εκπροσώπηση των παιδιών, την ανάληψη δράσης εξ ονόματός τους έναντι τρίτων και τη διαχείριση της περιουσίας τους. Την εκπροσώπηση των ανηλίκων αναλαμβάνουν οι γονείς τους. Σε περίπτωση που χρειάζεται να επιδοθεί έγγραφο σε ανήλικο τέκνο, μπορεί νομίμως να επιδοθεί σε έναν από τους γονείς του ή, εάν οι γονείς δεν ζουν μαζί, στον γονέα που συμβιώνει με το παιδί.

Εάν τη γονική μέριμνα έχουν αμφότεροι οι γονείς, αυτοί πρέπει να συμφωνήσουν σχετικά με τον τόπο μόνιμης κατοικίας του παιδιού καθώς και σε ποιον από αυτούς πρέπει να κοινοποιούνται τα έγγραφα που το αφορούν. Οι γονείς οφείλουν να διαχειρίζονται τα περιουσιακά στοιχεία του παιδιού με τρόπο που να εξασφαλίζει τα συμφέροντά του έως την ενηλικίωσή του (άρθρο 109 του ZZZDR).

Δικαιώματα και υποχρεώσεις των γονέων και των παιδιών:

Οι γονείς πρέπει να εξασφαλίζουν στο παιδί τους τις συνθήκες που του επιτρέπουν την υγιή ανάπτυξη, την αρμονική εξέλιξη της προσωπικότητάς του και την πρόοδό του ώστε να καταστεί ανεξάρτητο στη ζωή και την εργασία. Είναι υπεύθυνοι για την εξασφάλιση στα παιδιά τους των προς το ζην και για την προσφορά σε αυτά των αναγκαίων μέσων για τη διαβίωση, την υγεία και την ανατροφή τους. Πρέπει να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να εξασφαλίζουν την εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση των παιδιών τους. Τα παιδιά έχουν το δικαίωμα επικοινωνίας και με τους δύο γονείς, όπως και οι δύο γονείς έχουν το δικαίωμα επικοινωνίας με το παιδί τους (άρθρα 102, 103 και 106 του ZZZDR).

2. Γενικώς ποιος έχει τη γονική μέριμνα ενός τέκνου;

Οι γονείς οφείλουν να ασκούν τα γονικά τους δικαιώματα με αμοιβαία συμφωνία λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα του παιδιού. Σε περίπτωση που οι γονείς δεν συμβιώνουν και δεν έχουν από κοινού τη γονική μέριμνα του παιδιού, πρέπει να αποφασίζουν από κοινού για τα ζητήματα που επηρεάζουν σημαντικά την ανάπτυξη του παιδιού λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντά του.

Ο γονέας που έχει αναλάβει τη γονική μέριμνα πρέπει να αποφασίζει για τα ζητήματα που αφορούν την καθημερινή ζωή του παιδιού. Σε περίπτωση κωλύματος ενός από τους γονείς, ο άλλος γονέας αναλαμβάνει την άσκηση της γονικής μέριμνας. Σε περίπτωση που οι γονείς δεν συμβιώνουν, τη γονική μέριμνα πρέπει να ασκεί εκείνος ο γονέας που ζει μαζί με το παιδί. Σε περίπτωση διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου, τη γονική μέριμνα ασκεί ο γονέας στον οποίο ανατέθηκε η κηδεμονία του παιδιού (άρθρα 113 και 115 του ZZZDR).

Τη φροντίδα ενός παιδιού μπορούν να αναλάβουν τρίτα πρόσωπα ή ιδρύματα. Το Κέντρο Κοινωνικών Υποθέσεων (Center za socialno delo) μπορεί να απομακρύνει ένα παιδί από τους γονείς του και να αναθέσει την κηδεμονία του σε τρίτο άτομο ή σε ίδρυμα σε περίπτωση που οι γονείς παραμελούν το παιδί τους ή εάν αυτό υπαγορεύεται από τα συμφέροντά του (άρθρο 120 του ZZZDR).

Τη φροντίδα ενός παιδιού μπορεί να αναλάβει θετός γονέας. Ένα παιδί είναι επιλέξιμο για υιοθεσία μόνον εάν οι γονείς του είναι άγνωστοι ή εάν αγνοείται ο τόπος της κατοικίας τους επί ένα έτος ή εάν οι γονείς του συμφώνησαν ενώπιον των αρμοδίων αρχών να δώσουν το παιδί τους για υιοθεσία ή σε περίπτωση που οι γονείς του δεν ζουν (άρθρο 141 του ZZZDR). Η φροντίδα ενός παιδιού μπορεί επίσης να ανατεθεί σε ανάδοχη οικογένεια (ανάδοχος γονέας είναι αυτός που δεν είναι ο φυσικός γονέας του παιδιού (πρβλ. άρθρα 154-159 και 176 του ZZZDR, και ιδίως το νόμο περί ανάδοχων οικογενειών, ΦΕΚ αριθ. 10/2002)) ή σε κηδεμόνα (άρθρα 178, 182, 201 και 202 του ZZZDR). Ο κηδεμόνας είναι υπεύθυνος για τη φροντίδα του παιδιού σαν να ήταν γονέας του· μπορεί μάλιστα να είναι και συγγενής του παιδιού.

Σε περίπτωση που οι γονείς δεν συμβιώνουν ή πρόκειται να χωρίσουν, πρέπει να συμφωνήσουν σχετικά με την κηδεμονία και τη συντήρηση των παιδιών τους και σχετικά με την επικοινωνία μεταξύ παιδιών και γονέων λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα των παιδιών (άρθρα 105 και 105(a) του ZZZDR).

Σε περίπτωση που οι γονείς δεν συμβιώνουν και δεν ασκούν τη μέριμνα του παιδιού από κοινού, πρέπει να συμφωνήσουν μεταξύ τους σχετικά με ζητήματα που επηρεάζουν σημαντικά την ανάπτυξη του παιδιού λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντά του. Εάν οι γονείς δεν μπορέσουν να καταλήξουν σε συμφωνία, το Κέντρο Κοινωνικών Υποθέσεων αναλαμβάνει να μεσολαβήσει. Ο γονέας που έχει αναλάβει τη γονική μέριμνα πρέπει να αποφασίζει για ζητήματα που αφορούν την καθημερινή ζωή του παιδιού. Εάν οι γονείς δεν μπορέσουν να συμφωνήσουν για ζητήματα που επηρεάζουν σημαντικά την ανάπτυξη του παιδιού, ακόμα και με τη μεσολάβηση του Κέντρου Κοινωνικών Υποθέσεων, τη σχετική απόφαση λαμβάνει δικαστήριο κατόπιν πρότασης ενός τουλάχιστον από τους γονείς, εφόσον δεν υπάρχει αντιδικία (άρθρο 113 του ZZZDR).

ΣΟΥΗΔΙΑ

1. Τί σημαίνει στην πράξη η έννοια «γονική μέριμνα»; Ποια τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του έχοντος τη γονική μέριμνα;

Σύμφωνα με τον οικογενειακό κώδικα και τη νομολογία της Σλοβακίας, η γονική μέριμνα (δηλ. «τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των γονέων» – «η επιμέλεια») περιλαμβάνει, συγκεκριμένα, την προσωπική φροντίδα του παιδιού, τη διατροφή, την εκπροσώπηση και τη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων του.

2. Γενικώς ποιος έχει τη γονική μέριμνα ενός παιδιού; (κατά κανόνα, τη γονική μέριμνα ασκούν οι γονείς από κοινού εφόσον ζουν μαζί, αλλά μπορεί να ασκείται από τη μητέρα, αν το τέκνο έχει γεννηθεί εκτός γάμου)

Η γονική μέριμνα (επιμέλεια) ασκείται από κοινού από τους δύο γονείς, χωρίς να έχει σημασία αν το παιδί γεννήθηκε εντός ή εκτός γάμου ή αν ζουν μαζί ή χωριστά (παντρεμένοι, διαζευγμένοι ή σε διάσταση).

Το δικαστήριο μπορεί να έχει αφαιρέσει τη γονική μέριμνα από τον ένα γονέα (ή να την έχει περιορίσει) σε ορισμένες σοβαρές περιπτώσεις που ορίζονται από τον νόμο.

3. Εάν οι γονείς είναι ανίκανοι ή δεν επιθυμούν να ασκούν τη γονική μέριμνα, μπορεί κάποιος άλλος να την ασκεί; (Ή μπορεί να οριστεί επίτροπος, αν οι γονείς έχουν πεθάνει ή είναι ανίκανοι να αναλάβουν την επιμέλεια του παιδιού τους;)

Ναι. Εάν είναι και οι δύο ανίκανοι, τους έχει αφαιρεθεί η γονική μέριμνα ή έχουν πεθάνει, πρέπει να οριστεί επίτροπος για την επιμέλεια του παιδιού, την εκπροσώπησή του και τη διαχείριση της περιουσίας του αντί των γονέων.

4. Σε περίπτωση διαζυγίου ή διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, με ποιο τρόπο γίνεται η ρύθμιση της άσκησης της γονικής μέριμνας; (Με κοινή συμφωνία ή με προσφυγή στο δικαστήριο;)

Το δικαστήριο πρέπει να αποφασίσει για την κατανομή και τον τρόπο άσκησης των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων των γονέων (ακόμη και αν και οι δύο γονείς συνεχίζουν να ασκούν από κοινού τη γονική μέριμνα), ή μπορεί να εγκρίνει συμφωνία μεταξύ των γονέων.

Άρθρο 26(1) του οικογενειακού κώδικα:

«Στην απόφασή του για τη λύση του γάμου γονέων ανηλίκου, το δικαστήριο διευκρινίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των γονέων έναντι του παιδιού τους μετά το διαζύγιο, καθορίζοντας, συγκεκριμένα, σε ποιο γονέα θα ανατεθεί η ανατροφή του παιδιού και με ποιο τρόπο θα συνεισφέρει ο κάθε γονέας στη διατροφή του παιδιού.»

Άρθρο 50(1) του οικογενειακού κώδικα:

«Εάν οι γονείς ανηλίκου δεν ζουν μαζί, το δικαστήριο καθορίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους ακόμη και ελλείψει σχετικής αιτήσεως· ειδικότερα, αποφασίζει ποιος θα πρέπει να έχει την επιμέλεια του παιδιού και με ποιο τρόπο θα συνεισφέρει ο κάθε γονέας στη διατροφή του παιδιού.»

ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ

1. Τι σημαίνει πρακτικά ο νομικός όρος “γονική μέριμνα”; Ποια είναι τα δικαιώματα και ποιες οι υποχρεώσεις του δικαιούχου της επιμέλειας του τέκνου;

Στόχος της γονικής μέριμνας είναι να διασφαλιστεί η ισορροπημένη ανάπτυξη και ευημερία του τέκνου, σύμφωνα με τις ατομικές του ανάγκες και τις επιθυμίες του. Η γονική μέριμνα θα πρέπει να διασφαλίζει θετικές και στενές ανθρώπινες σχέσεις ιδιαίτερα ανάμεσα στο τέκνο και τους γονείς του.

Πρέπει να εξασφαλιστεί σωστή φροντίδα και ανατροφή για το τέκνο, καθώς και μέριμνα και παρακολούθηση η οποία να είναι σύμφωνη με την ηλικία και την ωριμότητά του. Πρέπει να καταβάλλεται προσπάθεια ώστε να παρέχεται στο τέκνο ένα περιβάλλον ασφαλές και πλούσιο σε ερεθίσματα, καθώς και εκπαίδευση που αντιστοιχεί στις κλίσεις και τις επιθυμίες του.

Η ανατροφή του τέκνου πρέπει να είναι τέτοια που να του προσφέρει κατανόηση, ασφάλεια και στοργή. Δεν πρέπει να υφίσταται σωματικές τιμωρίες ούτε προσβλητική συμπεριφορά. Πρέπει να υποστηρίζεται και να ενισχύεται η ανεξαρτητοποίηση και η ωρίμανση του τέκνου (Νόμος περί γονικής μέριμνας και του δικαιώματος επικοινωνίας § 1).

Ο δικαιούχος της επιμέλειας θα πρέπει να διασφαλίσει την ανάπτυξη και την ευημερία του τέκνου όπως αναφέρεται παραπάνω. Έτσι, ο δικαιούχος της επιμέλειας έχει το δικαίωμα να αποφασίσει για τη φροντίδα του τέκνου, την ανατροφή του, τον τόπο διαμονής του καθώς και για άλλα προσωπικά θέματα. Οι αποφάσεις αυτές θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη και τη γνώμη του τέκνου.

2. Ποιος είναι συνήθως ο δικαιούχος της επιμέλειας του τέκνου;

Οι κατά τη γέννηση του τέκνου έγγαμοι γονείς είναι από κοινού δικαιούχοι της επιμέλειας του τέκνου. Εάν κατά τη γέννηση του τέκνου οι γονείς είναι άγαμοι, τότε δικαιούχος της επιμέλειας είναι η μητέρα. Εάν ο ένας εκ των γονέων είναι μόνος του δικαιούχος της επιμέλειας του τέκνου και οι γονείς παντρευτούν μεταξύ τους, τότε καθίστανται από κοινού δικαιούχοι της επιμέλειας του τέκνου.

3. Στην περίπτωση που οι γονείς του τέκνου είναι ανίκανοι ή δεν θέλουν να φροντίσουν το τέκνο τους, γίνεται να ορισθεί κάποιος άλλος ως δικαιούχος της επιμέλειας;

Το δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει ώστε η γονική μέριμνα, εκτός από τους γονείς, ή σε αντικατάστασή τους, να δοθεί σε ένα ή περισσότερα άτομα που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για τη γονική μέριμνα. Η απόφαση πρέπει να λαμβάνεται σύμφωνα με το ύψιστο συμφέρον του τέκνου, και μόνον εάν υπάρχουν ιδιαίτερα σοβαροί λόγοι ώστε να ορισθούν άλλοι, πέραν των γονέων, δικαιούχοι της επιμέλειας. Στην περίπτωση που οι γονείς του τέκνου έχουν αποβιώσει, η κοινωνική πρόνοια θα πρέπει να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες ώστε να ορισθεί δικαιούχος της επιμέλειας του τέκνου.

4. Πώς αποφασίζεται η γονική μέριμνα όταν οι γονείς λύνουν το γάμο ή διαμένουν χώρια;

Η γονική μέριμνα και το δικαίωμα επικοινωνίας με το τέκνο πρέπει πάντα να κανονίζονται σύμφωνα με το ύψιστο συμφέρον του τέκνου και έτσι ώστε μελλοντικά να πραγματοποιούνται όσο το δυνατό καλύτερα. Οι γονείς από κοινού μπορούν να αποφασίσουν για τη γονική μέριμνα. Στην περίπτωση που οι γονείς δεν έρθουν σε συμφωνία, τότε το θέμα θα πρέπει να λυθεί δικαστικά.

ΑΓΓΛΙΑ ΟΥΑΛΙΑ

Ο όρος γονική μέριμνα περιλαμβάνει όλα τα δικαιώματα, καθήκοντα, εξουσίες, ευθύνες και ισχύ που διαθέτει εκ του νόμου ο γονέας ανηλίκου σε σχέση με το τέκνο και την περιουσία του. Περιλαμβάνει όλες τις υποχρεώσεις που μπορεί να έχει ο γονέας σε σχέση με το τέκνο (όπως το καθήκον διατροφής) και τυχόν δικαιώματα που μπορεί να έχει, σε περίπτωση θανάτου του τέκνου, σε σχέση με την περιουσία του τέκνου.

2. Κατά γενικό κανόνα, ποιος ασκεί τη γονική μέριμνα επί ανηλίκου;

Εφόσον διαρκεί ο γάμος των γονέων, η γονική μέριμνα ασκείται και από τους δύο γονείς. Η γονική μέριμνα τέκνου που γεννήθηκε εκτός γάμου ανήκει στη μητέρα, ενώ ο πατέρας μπορούν να την αποκτήσει είτε κατόπιν συμφωνίας με τη μητέρα είτε με δικαστική απόφαση. Από την 1η Δεκεμβρίου 2003, ο πατέρας τέκνου που γεννήθηκε εκτός γάμου αποκτά γονική μέριμνα επί του τέκνου αν δηλώσει τη γέννηση στο ληξιαρχείο από κοινού με τη μητέρα. Το πρόσωπο υπέρ του οποίου έχει εκδοθεί απόφαση συνοίκησης με το τέκνο ασκεί τη γονική μέριμνα για το χρόνο διάρκειας της απόφασης συνοίκησης. Με την έκδοση απόφασης υιοθεσίας αποκτάται γονική μέριμνα για αόριστο χρόνο, εκτός αν η απόφαση ανακληθεί. Οι επίτροποι () ασκούν τη γονική μέριμνα εφόσον διαρκεί η απόφαση διορισμού τους. Η γονική μέριμνα τέκνου για το οποίο έχει εκδοθεί απόφαση πρόνοιας ασκείται από την αρμόδια αρχή τοπικής αυτοδιοίκησης.

Αν οι γονείς δεν είναι σε θέση να φροντίσουν το τέκνο, το δικαστήριο μπορεί να διορίσει επίτροπο στον οποίο αναθέτει την άσκηση της γονικής μέριμνας. Ο γονέας που ασκεί γονική μέριμνα μπορεί να ορίσει το πρόσωπο που θα ασκήσει καθήκοντα επιτρόπου σε περίπτωση θανάτου του γονέα.

4. Αν οι γονείς πάρουν διαζύγιο ή χωρίσουν, πώς ρυθμίζεται το θέμα της γονικής μέριμνας για το μέλλον;

Αν ο γάμος των γονέων λυθεί λόγω διαζυγίου, διατηρούν και οι δύο τη γονική μέριμνα, εκτός αν ανακληθεί ειδικά από το δικαστήριο. Αν οι σύντροφοι που συζούν εκτός γάμου χωρίσουν, τη γονική μέριμνα διατηρεί η μητέρα, ενώ ο πατέρας τη διατηρεί, εφόσον την ασκούσε ήδη, ή την αποκτά κατόπιν συμφωνίας ή δικαστικής απόφασης.

ΣΚΩΤΙΑ

Στη Σκωτία, ο όρος δικαιώματα και υποχρεώσεις των γονέων (ΔΥΓ) περιγράφει τα δικαιώματα του γονέα (ή τρίτου) σε σχέση με το τέκνο και τις υποχρεώσεις του έναντι του τέκνου.

Κάθε πρόσωπο που βαρύνεται με γονική μέριμνα οφείλει να την ασκεί, στο μέτρο του δυνατού, προς το συμφέρον του τέκνου. Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει:

τη διαφύλαξη και προώθηση της υγείας, της ανάπτυξης και της καλής διαβίωσης του τέκνου

την παροχή της ενδεδειγμένης κατεύθυνσης και καθοδήγησης για την ανάπτυξη του τέκνου

τη διατήρηση προσωπικών σχέσεων και άμεσης επαφής με το τέκνο σε τακτική βάση, εφόσον ο ασκών τη γονική μέριμνα δεν συνοικεί με το τέκνο

την άσκηση καθηκόντων νομίμου εκπροσώπου του τέκνου.

Το πρόσωπο που έχει δικαιώματα γονικής μέριμνας σε σχέση με τέκνο έχει γενικά το δικαίωμα:

να συνοικεί με το τέκνο στην κατοικία του ή να ρυθμίζει κατ” άλλο τρόπο την κατοικία του τέκνου

να ελέγχει, να κατευθύνει και να καθοδηγεί την ανατροφή του τέκνου κατά τον ενδεδειγμένο τρόπο ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης του τέκνου

να διατηρεί προσωπικές σχέσεις και άμεση επαφή με το τέκνο σε τακτική βάση, εφόσον το τέκνο δεν συνοικεί με αυτόν

να ενεργεί ως νόμιμος εκπρόσωπος του τέκνου.

2. Κατά γενικό κανόνα, ποιος ασκεί τη γονική μέριμνα επί ανηλίκου;

Η μητέρα αποκτά αυτομάτως ΔΥΓ σε σχέση με το τέκνο. Ο πατέρας αποκτά αυτομάτως ΔΥΓ μόνον αν έχει συνάψει γάμο με τη μητέρα κατά το χρόνο της σύλληψης ή μεταγενέστερα. Ο πατέρας που δεν διαθέτει ΔΥΓ μπορεί να τα αποκτήσει συνάπτοντας γάμο με τη μητέρα, υπογράφοντας και καταθέτοντας συμφωνητικό Γονεϊκών Ευθυνών και Γονεϊκών Δικαιωμάτων (βλ. 5 κατωτέρω) ή με δικαστική απόφαση. Οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο την αναγνώριση ΔΥΓ επί ανηλίκου.

Ναι – αν ο ένας ή και οι δύο γονείς δεν είναι σε θέση να ασκήσουν τη γονική μέριμνα επί των τέκνων τους, το δικαστήριο μπορεί να διορίσει κάποιον τρίτο στη θέση τους. Γενικά, οι γονείς οφείλουν να ασκούν τα ΔΥΓ που υπέχουν προς το συμφέρον του τέκνου, σε ορισμένες περιπτώσεις μέχρι το τέκνο να συμπληρώσει την ηλικία των 18. Εντούτοις, αν ένας γονέας δεν είναι πρόθυμος να ασκεί τη γονική μέριμνα, οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο να αφαιρέσει τα ΔΥΓ από τον εν λόγω γονέα.

Ο νόμος περί τέκνων (Children (Scotland) Act 1995) καθιστά σαφές ότι η γονική μέριμνα πρέπει να ασκείται μόνον στο μέτρο του δυνατού. Αν, για παράδειγμα, ο γονέας που δεν συνοικεί με το τέκνο βρίσκεται στο εξωτερικό, η επαφή που μπορεί να έχει με τα τέκνα του είναι περιορισμένη σε σχέση με το γονέα που ζει κοντά στο τέκνο.

4. Αν οι γονείς πάρουν διαζύγιο ή χωρίσουν, πώς ρυθμίζεται το θέμα της γονικής μέριμνας για το μέλλον;

Αν το τέκνο έχει γεννηθεί εντός γάμου, ο πατέρας τα ΔΥΓ που είχε κατά τη διάρκεια του γάμου, εκτός αν το δικαστήριο διατάξει άλλως. Οι γονείς μπορούν να συμφωνήσουν ιδιωτικά μεταξύ τους θέματα όπως με ποιον και πότε θα ζει το τέκνο. Αν δεν μπορέσουν να καταλήξουν σε συμφωνία, οποιοσδήποτε από τους δύο μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο την έκδοση απόφασης για τη ρύθμιση της κατάστασης. Το δικαστήριο θα εκδώσει γενικά σχετική απόφαση δυνάμει του νόμου Children (Scotland) Act 1995.

ΒΟΡΕΙΑ ΙΡΛΑΝΔΙΑ

Σύμφωνα με το διάταγμα περί τέκνων (Children (Northern Ireland) Order 1995) , η γονική μέριμνα ορίζεται ως το σύνολο των δικαιωμάτων, καθηκόντων, εξουσιών και ευθυνών που υπέχει εκ του νόμου ο γονέας σε σχέση με το τέκνο του. Το διάταγμα δεν απαριθμεί τα εν λόγω δικαιώματα και ευθύνες. Εντούτοις, αναγνωρίζεται ότι το πρόσωπο που ασκεί γονική μέριμνα έχει –

καθήκον να προστατεύει, να προσφέρει στέγη και να φροντίζει το τέκνο·

δυνατότητα να καθορίζει πού θα ζει το τέκνο·

δυνατότητα να αποφασίζει ποιος θα έρχεται σε επαφή με το τέκνο·

καθήκον να εξασφαλίζει την εκπαίδευση του τέκνου·

δικαίωμα να συναινεί στην έκδοση διαβατηρίου του τέκνου·

καθήκον να εξασφαλίζει ιατρική περίθαλψη ή συνδρομή και δικαίωμα να συναινεί στην εν λόγω περίθαλψη ή συνδρομή·

δικαίωμα να αποφασίζει το όνομα του τέκνου·

δικαίωμα να φροντίζει για τη θρησκευτική παιδεία του τέκνου.

Η γονική μέριμνα πρέπει να ασκείται πάντα προς το συμφέρον του τέκνου. Πριν ληφθεί κάποια σημαντική απόφαση, πρέπει να ζητείται η γνώμη όλων όσων ασκούν τη γονική μέριμνα. Εντούτοις, αν δεν μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία, μπορεί να ζητηθεί η επίλυση του θέματος από το δικαστήριο.

2. Κατά γενικό κανόνα, ποιος ασκεί τη γονική μέριμνα επί ανηλίκου;

Αν το τέκνο έχει γεννηθεί εντός γάμου, η γονική μέριμνα ασκείται και από τους δύο γονείς.

Αν το τέκνο έχει γεννηθεί εκτός γάμου, η μητέρα αποκτά αυτομάτως τη γονική μέριμνα, ενώ ο πατέρας μπορεί να αποκτήσει γονική μέριμνα, εφόσον –

συνάψει γάμο με τη μητέρα·

ζητήσει από το δικαστήριο να του επιτρέψει την άσκηση της γονικής μέριμνας ·

συνάψει συμφωνία για τη γονική μέριμνα με τη μητέρα (βλ. κατωτέρω, ερώτηση 5) · ή

καταχωρηθεί στο ληξιαρχείο ως πατέρας του τέκνου (ισχύει μόνον για γεννήσεις που καταχωρούνται στο ΗΒ μετά τη 15η Απριλίου 2002).

Αν ο άγαμος πατέρας αποκτήσει τη γονική μέριμνα κατόπιν δικαστικής απόφασης, συμφωνίας ή ληξιαρχικής καταχώρησης, η γονική μέριμνα μπορεί να παύσει μόνον με δικαστική απόφαση.

Αν το δικαστήριο τάξει ότι το τέκνο πρέπει να συνοικεί με τον άγαμο πατέρα πρέπει και να του αναθέσει την άσκηση της γονικής μέριμνας, αν δεν την έχει ήδη.

Η γονική μέριμνα τέκνου μπορεί να ανατεθεί σε τρίτο με δικαστική απόφαση.

Το πρόσωπο που ασκεί τη γονική μέριμνα τέκνου δεν μπορεί να παραιτηθεί ή να μεταβιβάσει τη σχετική ευθύνη. Εντούτοις, μπορεί να ρυθμίσει ώστε οι σχετικές υποχρεώσεις να εκπληρώνονται από κάποιον άλλο για λογαριασμό του ασκούντα τη γονική μέριμνα.

Επιπλέον, η γονική μέριμνα μπορεί να αποκτηθεί από τρίτο μέσω δικαστικής απόφασης (που αφορά, για παράδειγμα, την κατοικία, έκτακτα μέτρα προστασίας ή την επιμέλεια).

Κατά γενικό κανόνα, ο γονέας δεν εκπίπτει αυτομάτως της γονικής μέριμνας του τέκνου απλώς και μόνον επειδή αυτή αποκτάται από κάποιον άλλο. Εντούτοις, η δικαστική απόφαση υιοθεσίας μεταβιβάζει τη γονική μέριμνα από τους φυσικούς γονείς στους υιοθετούντες.

Αν ο γονέας ασκεί τη γονική μέριμνα επί του τέκνου, μπορεί να ορίσει άλλο πρόσωπο ως επίτροπο του τέκνου σε περίπτωση θανάτου του γονέα.

4. Αν οι γονείς πάρουν διαζύγιο ή χωρίσουν, πώς ρυθμίζεται το θέμα της γονικής μέριμνας για το μέλλον;

Η γονική μέριμνα επί του τέκνου συνεχίζεται και μετά το διαζύγιο και περιορίζεται μόνον κατά την έκταση που ορισμένα ζητήματα μεταξύ των γονέων ή μεταξύ των γονέων και τρίτων ρυθμίζονται με εθελούσια συμφωνία ή δικαστική απόφαση.

Απόψεις Επισκεπτών ( 2 )

ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΣΑΒΒΑΣ 18 Μαρτίου 2015 at 16:37

ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΧΕΤΙΚΟ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ ΠΡΙΝ 8 ΧΡΟΝΙΑ ΕΙΧΕ ΞΕΚΙΝΗΣΕΙ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΚΥΠΡΙΟ Ο ΟΠΟΙΟΣ ΕΜΕΝΕ ΙΤΑΛΙΑ ΕΚΕΙ ΠΗΓΕ ΚΑΙ Η ΚΟΡΗ ΜΟΥ ΤΟ 2012 ΟΚΩΒΡΙΟ ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ ΕΝΑ ΚΟΡΙΤΣΑΚΙ ΤΟ ΑΝΕΓΝΩΡΙΣΕ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟΥΛΙΟ ΤΟΥ 2014 ΔΙΕΛΥΣΕ ΤΗΝ ΣΧΕΣΗ ΚΑΙ Η ΚΟΡΗ ΜΟΥ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΕΝΟΥΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΧΕΙ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙ ΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΙΤΑΛΙΚΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΖΗΤΑΕΙ ΣΥΝΕΠΙΜΕΛΕΙΑ -ΕΝΑΛΛΑΞ ΤΟΠΟΥ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΚΑΘΕ 15 ΗΜΕΡΕΣ[ΕΛΛΑΔΑ-ΙΤΑΛΙΑ] ΚΑΙ ΟΤΑΝ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΗΛΙΚΙΑ ΓΙΑ ΣΧΟΛΕΙΟ ΝΑ ΟΡΙΣΤΕΙ ΑΠΟ ΤΩΡΑ ΟΤΙ ΘΑ ΖΕΙ ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ 3 ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟΥΣ ΜΗΝΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΜΗΤΕΡΑ ΕΡΩΤΗΜΑ ΕΧΟΥΝ ΣΧΕΣΗ ΤΑ ΙΤΑΛΙΚΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΣΓΙΑ ΡΛΛΗΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ

Reply ↓
1. gonisAdmin Post author1 Απριλίου 2015 at 08:39
  
  Καλημέρα σας κύριε Παπασσάβα.
  θα δυσκολευτείτε να το πιστέψετε αλλά όλες οι άλλες χώρες έχουν την κοινή επιμέλεια και την κοινή ανατροφή του παιδιού από τον νόμο. Δηλάδή αν χωρίσουν οι γονείς το παιδί μεγαλώνει και με τους δύο και συνήθως και κατά ίσο χρόνο. Διαβάστε το τεύχος του περιοδικού Σχεδία του Μαρτίου 2015. Βλέπετε οι άλλες χώρες έχουν νόμους, εμείς έχουμε ΔΝΤ και τροικα.
  από την άλλη δεν υπάρχει χώρα όπου οι γονείς πηγαίνουν στα δικαστήριο για τέτοια θέματα. Αλλού απλά τα συζητάνε με την βοήθεια κοινωνικών υπηρεσιών.
  Αφού ο τόπος της τελευταίας κοινής κατοικίας είναι η Ιταλία, όπως επίσης και η πρώτη δίκη άνοιξε στην Ιταλία, τόπος εκδίκασης είναι η Ιταλία.
  κατά τα λοιπά σας περιμένουμε δια ζώσης ή τηλεφωνικά για περισσότερη ενημέρωση ή συζήτηση.
  Με εκτίμηση
  για το ΔΣ
  
  Reply ↓