Φέτος, η 25η Απριλίου συμπίπτει με τη Δευτέρα του Πάσχα την οποία ζούμε τις μέρες αυτές με τους ανθρώπους μας, αυτούς με τους οποίους διατηρούμε οικογενειακές σχέσεις.
Όμως δεν τη ζούν όλοι γιατί υπάρχουν και αποξενωμένοι γονείς και παιδιά. Για τη καταπολέμηση αυτής της νόσοιυ η 25η Απριλίου έχει καθιερωθεί ως η παγκόσμια ημέρα κατά της Γονικής Αποξένωσης.
Τιμώντας την ημέρα αυτή, με τις σκέψεις στους αποξενωμένους άντρες και γυναίκες και παιδιά, θα μιλήσουμε για την Βραζιλία.
Βρείτε ΕΔΩ τον σύνδεσμο για το νόμο κατά της Γονικής Αποξένωσης της Βραζιλίας.
Όλοι μας μπορούμε να μάθουμε από το ίντερνετ το τι ισχύει σε άλλες χώρες και να το συγκρίνουμε με την Ελληνική πραγματικότητα. Η άγνοια δεν συγχωρείται πλεόν.
Η Βραζιλία έχει νόμο για τη Γονική Αποξένωση από τις 26.08.2010. Παρ’ όλ’ αυτά, από το το 2018 διεξάγεται ένας τεράστιος αγώνας κατά του νόμου από φεμινιστικές ομάδες με πολιτική εκπροσώπηση ζητώντας την αναθεώρηση του νόμου.
Στη Βραζιλία από το 2010 ο νόμος 12318/2010 τιμωρεί τη Γονική Αποξένωση:
Στο άρθρο 2, ορίζει τη γονική αποξένωση ως “…την παρέμβαση στην ψυχολογική διαμόρφωση του παιδιού ή του εφήβου που προωθείται ή προκαλείται από έναν από τους γονείς, από τους παππούδες και τις γιαγιάδες ή από εκείνους που έχουν το παιδί ή τον έφηβο υπό την εξουσία, την επιμέλεια ή την εποπτεία τους, συνεπεία της οποίας απαρνείται τον γονέα ή προκαλεί βλάβη στην εγκαθίδρυση ή τη διατήρηση των δεσμών με αυτόν ... “.
Στη συνέχεια ο νόμος απαριθμεί παραδείγματα συμπεριφορών γονικής αποξένωσης προκειμένου να βοηθήσει στην κατανόηση και τον εντοπισμό τους από τον εφαρμοστή του νόμου, δηλαδή:
I – διεξαγωγή εκστρατείας αποκλεισμού του γονέα από την άσκηση του πατρικού ή μητρικού ρόλου,
II – στέρηση της άσκησης της γονικής μέριμνας,
III – στέρηση της επαφής του παιδιού ή του εφήβου με τον γονέα,
III – στέρηση της άσκησης του δικαιώματος οικογενειακής συνύπαρξης όπως αυτή έχει ρυθμιστεί,
IV – σκόπιμη παράλειψη αναφοράς προς τον γονέα προσωπικών πληροφοριών για το παιδί ή τον έφηβο, συμπεριλαμβανομένων των σχολικών, των ιατρικών και των αλλαγών διεύθυνσης,
V – ψευδείς κατηγορίες κατά του γονέα, κατά των συγγενών των παππούδων του ή των γιαγιάδων του, με σκοπό την παρεμπόδιση της συνύπαρξής τους με το παιδί ή τον έφηβο,
VI – αλλαγή του τόπου κατοικίας του παιδιού σε μακρινό τόπο, χωρίς αιτιολόγηση, προκειμένου να δυσχεραίνεται η συνύπαρξη του παιδιού ή του εφήβου με τον άλλο γονέα, με τους συγγενείς ή τους παππούδες του … “.
Παρέχοντας έτσι, πέραν της νομικής αναγνώρισης της γονικής αποξένωσης με ιδιαίτερη έμφαση στον χαρακτηρισμό της ως παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων του παιδιού και τον προσδιορισμό της ως κατάχρηση σε βάρος του παιδιού και καταχρηστική άσκηση της γονικής εξουσίας, παρέχει επίσης στο νομικό σύστημα ένα εργαλείο στην υπηρεσία της οικογενειακής κοινωνίας και των δικαστηρίων για την καλύτερη εκπλήρωση του συμφέροντος του παιδιού.
Αναφέρει ο νόμος στο άρθρο 3.
“… Η πρακτική της γονικής αποξένωσης παραβιάζει το θεμελιώδες δικαίωμα του παιδιού ή του εφήβου στην υγιή οικογενειακή ζωή, υποβαθμίζει τη στοργή στις σχέσεις με τον γονέα και με την οικογενειακή ομάδα, συνιστά ψυχική κακοποίηση κατά του παιδιού ή του εφήβου και μη συμμόρφωση με τα καθήκοντα που είναι συνυφασμένα με τη γονική μέριμνα…”.
Προκειμένου να καθοδηγήσει τα δικαστήρια κατά την εφαρμογή του νόμου, το άρθρο 5, ανάλογα με τη σοβαρότητα της αποξενωτικής συμπεριφοράς υποδεικνύει τα μέσα θεραπείας για την παύση της:
“…Όταν έχουν χαρακτηριστεί τυπικές πράξεις γονικής αποξένωσης ή οποιασδήποτε συμπεριφοράς που δυσχεραίνει τη συνύπαρξη του παιδιού ή του εφήβου με τον γονέα, με μία αυτόνομη ή παρεμπίπτουσα ενέργεια, ο δικαστής μπορεί, σωρευτικά ή μη, με την επιφύλαξη της αστικής ή ποινικής ευθύνης και της ευρείας χρήσης δικονομικών μέσων ικανών να αναστείλουν ή να μετριάσουν τις συνέπειές τους, ανάλογα με τη σοβαρότητα της υπόθεσης:
I – να κηρύξει την ύπαρξη γονικής αποξένωσης και να προειδοποιήσει τον αποξενωτή,
II – να επεκτείνει το καθεστώς οικογενειακής συνύπαρξης υπέρ του γονέα που αποξενώθηκε,
III – να επιβάλει πρόστιμο στον αποξενωτή,
IV – να καθορίσει ψυχολογική ή/και βιοψυχοκοινωνική παρακολούθηση,
V – να καθορίσει την αλλαγή από αποκλειστική επιμέλεια σε κοινή επιμέλεια ή την ανατροπή της,
VI – να καθορίσει τον προληπτικό καθορισμό της διαμονής του παιδιού ή του εφήβου,
VII – να κηρύξει την αναστολή της γονικής μέριμνας…”.
Και, στις χειρότερες περιπτώσεις μπορεί να αλλάξει την κατοικία του παιδιού ορίζοντάς την μόνο στον αποξενωμένο γονέα.
Πρόσφατα, το 2017, ο νόμος για την ενδοοικογενειακή βία (νόμος 13431/2017), του οποίου στόχος, όπως αναφέρει το άρθρο 1, είναι να “…ρυθμίζει και οργανώνει το σύστημα εγγύησης των δικαιωμάτων του παιδιού και του εφήβου θύματος ή μάρτυρα βίας…”, αναφέρει στο άρθρο 4. τις καταστάσεις γονικής αποξένωσης ως βία και κακομεταχείριση κατά του παιδιού.
Η κατάσταση αυτή οδήγησε σε μια εθνική συζήτηση σχετικά με την έννοια της ΓΑ και του νόμου της ΓΑ.
Πριν λίγες μέρες, το 2022, η Γερουσία της Βραζιλίας ενέκρινε τις (καλές) αλλαγές στο νόμο. Αναφέρει συνοπτικά:
Η Ολομέλεια της Γερουσίας ενέκρινε το σχέδιο νόμου 634/2022, με το οποίο η Βουλή των Αντιπροσώπων αντικατέστησε ένα νομοσχέδιο της Γερουσίας που τροποποιεί τους κανόνες σχετικά με τη γονική αποξένωση. Μεταξύ άλλων διατάξεων, το νομοσχέδιο απαγορεύει στον δικαστή να αναθέτει την κοινή επιμέλεια στον πατέρα ή τη μητέρα που ερευνάται ή διώκεται για ενδοοικογενειακή βία. Τώρα το κείμενο οδεύει για την έγκριση της Προεδρίας της Δημοκρατίας.
Ένα σημείο που διατηρήθηκε στο κείμενο που ήρθε στη Γερουσία αφορά τη συνύπαρξη γονέων και παιδιών κατά τη διάρκεια της διαδικασίας που εκτυλίσσεται για τη διερεύνηση περιπτώσεων γονικής αποξένωσης. Το κείμενο εξασφαλίζει στο παιδί και τον γονέα την επικοινωνία υπό επιτήρηση του Δικαστηρίου ενώπιον του οποίου εκδικάζεται η αγωγή ή σε φορείς στους οποίους έχει συμφωνήσει η Δικαιοσύνη.
Αρκετές άλλες διατάξεις που είχαν προβλεφθεί στο σχέδιο της Βουλής τροποποιήθηκαν ή αποσιωπήθηκαν από τον εισηγητή στη Γεροιυσία. Μία από αυτές θεωρούσε ως παράδειγμα γονικής αποξένωσης το γεγονός ότι ο γονέας “εγκαταλείπει συναισθηματικά το παιδί ή τον έφηβο, παραλείποντας τις γονικές του υποχρεώσεις”.
Οι επεμβάσεις αυτές στο νομοσχέδιο αποδίδονται στην ενόχληση του νομοθέτη να έρθει σε επαφή με τομείς της επιστημονικής γνώσης που θεωρεί εσφαλμένα ότι δεν τον αφορούν”.
Μεταφέροντας την συζήτηση στην Ελληνική πραγματικότητα, ο νόμος Τσιάρα (ν. 4800/2021) προβλέπει την γονική αποξένωση μόνο που τη λέει διατάραξη ή διάρρηξη σχέσεων για ν’αποφύγει τη πολεμική των αντιεμβολιαστών της συνεπιμέλειας.
Υπάρχει από το 2005 ο νόμος κατά της ενδοοικογενειακής βίας, του τότε Υπουργού Α. Παπαληγούρα, και η συνθήκη της Κωνσταντινούπολης.
Αυτό που λείπει είναι τα ρεφλέξ της δικαιοσύνης. Προτείνονται λοιπόν για τη χώρα μας :
Α) για κάθε ψευδή κατηγορία ή άλλη συμπεριφορά που οδηγεί σε διάρρηξη των σχέσεων, ν’ακολουθεί αγωγή γι’αφαίρεση της γονικής μέριμνας από τον υπαίτιο γονέα.
Β) Μετά κάθε υποβολή κατηγορίας, δεδομένου του τεκμηρίου αθότητας και της στατιστικής πιθανότητας ν’αποδειχθεί ψευδής, η επαφή γονέα και τένου να μη διακόπτεται αλλά να συνεχίζεται υπό επιτήρηση επιστήμονα ψυχικής υγείας. Με την ίδια συχνότητα και διάρκεια, στο χώρο του επιστήμονα. Αυτός ν’αναφέρει στο δικαστήριο εάν η επικοινωνία διεξήχθη και υπό ποίες συνθήκες.
Γ) Οι δικαστικοί επιμελητές (με τη συνδρομή κοινωνικών λειτουργών αν απαιτείται), να εξουσιοδοτηθούν από το νόμο να συντάσσουν διαπιστωτικές πράξεις για κάθε παράβαση δικαστικής απόφασης ή συμφωνίας
Οι πιο πάνω λύσεις είναι ανέξοδες και άμεσα εφαρμόσιμες. Η πρόληψη της Γονικής Αποξένωσης είναι το πρώτο βήμα, η θεραπεία είναι το δεύτερο.
Ναι, υπάρχει θεραπεία για τη Γονική Αποξένωση και είναι ευθύνη της δικαιοσύνης να τη χορηγήσει. Αν δεν αποκατασταθουν οι σχέσεις, η μόνη λύση είναι η αναστροφή της επιμέλειας.
Αυτά τα ξέρει η Βραζιλία, τα ξέρει ο έλληνας νομοθέτης, καιρός είναι να τα εφαρμόσουν οι έλληνες δικαστές.
Σ.Σ.
