25 Απριλίου παγκόσμια ημέρα ΚΑΤΑ της Γονικής Αποξένωσης.

Αποκαλούμε Γονική Αποξένωση – Parental Alienation – την αναίτια άρνηση ενός παιδιού να έχει επαφή με τον κάποιο γονέα συνεπεία ενεργειών  του άλλου.

 

 

 

 

Ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο Γονική Αποξένωση  ήταν ο Άλμπερτ Αϊνστάιν το 1914 περιγράφοντας τη σχέση του με τα παιδιά του μετά το χωρισμό του με τη πρώτη του γυναίκα.

 

Στα τέλη του 1980 ο Ρίτσαρντ Γκάρντνερ έγινε γνωστός για τις έρευνες και τις δημοσιεύσεις του για τη ΓΑ. Και μίλησε για το σύνδρομο της ΓΑ.

 

Το 2018 η Γονική Αποξένωση εισήχθη στην International Classification of Diseases, ICM – 11 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Το 2020 αφαιρέθηκε. Πολλά έχουν γραφεί γι’ αυτό και δεν θ’ αναπτυχθούν εδώ. Πάντως με το ICM – 11 ταξινομούνται οι ασθένειες / προβλήματα υγείας που μελετώνται από την επιστήμη για τους σκοπούς της παγκόσμιας έρευνας. Δεν  κρίνει το αν υπάρχει ή όχι το πρόβλημα.

 

Η Γονική Αποξένωση ήδη απαγορεύεται νομικά και τιμωρείται σε χώρες όπως το Μεξικό και τη Ρουμανία. Στην Ελλάδα στο νέο σχέδιο νόμου προτάθηκε να περιληφθεί ο όρος  Γονική Αποξένωση. Οι αρνητές της συνεπιμέλειας, που έχουν το πάνω χέρι όπως βλέπουμε από το νομοσχέδιο που οδεύει προς ψήφιση, είναι και αρνητές της Γονικής Αποξένωσης. Στο νομοσχέδιο η Γονική Αποξένωση έχει βρει το όνομα «διάρρηξη σχέσεων» με τον ένα γονέα.

 

 

 

 

THE GAME IS OVER … στην Αμερική

 

Παρά τις δικές μας αντιδράσεις, τα νέα είναι καλά νέα για τα θύματα της Γονικής Αποξένωσης, γονείς και παιδιά, από την Αμερική. Το ζήτημα που για χρόνια απασχολούσε τα δικαστήρια βρήκε απάντηση.

 

 «.. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Γονική Αποξένωση υπάρχει». «Δεν πρόκειται για πόλεμο των φύλων σε βάρος του παιδιού. Το δικαστήριο Απορρίπτει αυτή την υπεραπλουστευτική ανάλυση». (New York Supreme Court, J.F. v. D.F., 61 Misc.3d 1226(A), 2018 N.Y. Slip Op. 51829(U))

 

 «Η μητέρα … ουσιαστικά υποστηρίζει ότι η γονική αποξένωση είναι ένα ανύπαρκτη επιστημονικά. Ενώ μπορεί να υπάρχει διαφωνία στην επιστημονική κοινότητα σχετικά με το αν υπάρχει διαγνώσιμη παθολογική κατάσταση που ονομάζεται σύνδρομο γονικής αποξένωσης … δεν υπάρχει καμία λογική διαφωνία ότι οι αντιδικίες με υψηλό βαθμό σύγκρουσης για την συχνά περιλαμβάνουν πράξεις από τον ένα γονέα που αποσκοπούν στο να καταστρέψουν ή να σαμποτάρουν τη σχέση του άλλου γονέα με το παιδί.» (Michigan court of Appeals, Martin v. Martin, Michigan court of appeals No. 349261 (January 28, 2020)

 

Όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά και στην Ελλάδα γίνεται δεκτή η Γονική Αποξένωση από τα δικαστήρια. Μόνο που μένουν στη διάγνωση και δε κάνουν τίποτε. Τι και αν την αναφέρουν οι αποφάσεις, οι δικαστές και οι δικηγόροι δε γνωρίζουν περί τίνος πρόκειται και δε κάνουν τίποτε για να τη καταπολεμήσουν.

 

 

ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΟΥΣ ΟΡΙΣΜΟΥΣ

 

 

Δεν είναι αποξενωμένα όλα τα παιδιά που απορρίπτουν τον ένα γονέα.

 

Πρέπει να διακρίνουμε σαφώς τη ΓΑ με τις άλλες μορφές άρνησης επαφής.  Για παράδειγμα ένα παιδί που θέλει να έχει περισσότερες σχέσεις με ένα γονέα σαν αποτέλεσμα της ηλικίας του φύλου του χαρακτήρα ή των κοινών ενδιαφερόντων.

 

Η διάκριση έχει σημασία για την κατάλληλη θεραπεία του περιστατικού.

• Η άρνηση επαφής χωρίς Γονική Αποξένωση πρέπει ν’ αντιμετωπίζεται με θεραπευτικές μεθόδους κατά της κακοποίησης δηλαδή σαν καταπολέμηση της Ενδοοικογενειακής Ψυχολογικής Βίας.
• Η Γονική Αποξένωση πρέπει να θεραπεύεται με εξειδικευμένες θεραπευτικές μεθόδους για τη Γονική Αποξένωση.

 

ΟΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΕΣ ΔΙΗΓΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ

 

 

Ο γονέας που έχει το παιδί : «Ο άλλος γονιός είναι κακός ή ανάξιος και οδήγησε αυτός ο ίδιος το παιδί στο να τον απορρίψει. Δεν είχα καμία συμμετοχή σε αυτό και δεν είναι ευθύνη μου να διορθώσω το πρόβλημα. Το παιδί αντιδρά λογικά απέναντι σ’ αυτό το γονιό αντιδρώντας στην ανικανότητά του, την έλλειψη προσκόλλησης στη σχέση τους, τη κακοποίηση και ούτω καθ’ εξής.»

 

Ο γονέας που υπέστη την απόρριψη : «Ήμουν καλός γονιός με αγάπη και ενεργή συμμετοχή με συναισθηματικό δεσμό με το παιδί. Ο άλλος γονιός είχε εμπλακεί σε συμπεριφορές που επέφεραν την αδικαιολόγητη απόρριψή μου από το παιδί.»

 

 

ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΛΟ ΤΩΝ ΠΕΝΤΕ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ

 

 

Για να καταλήξουμε στο ότι ένα παιδί είναι αποξενωμένο πρέπει να συντρέχουν και οι πέντε παράγοντες. Και οι πέντε.

 

Παράγοντας 1 Το παιδί εμφανίζει άρνηση επαφής ή σχέσεων με τον ένα γονέα. Όλοι συμφωνούν ότι υπάρχει διάρρηξη σχέσεων μεταξύ παιδιού και γονέα. Ποια είναι όμως η αιτία του προβλήματος;

Παράγοντας 2 : Υπήρχαν προηγούμενα θετικές σχέσεις μεταξύ του παιδιού και του γονέα που μεταγενέστερα απορρίφθηκε. Εάν δεν υπήρχαν προηγούμενα θετικές σχέσεις δεν μπορεί να θεωρηθεί Γονική Αποξένωση.

Όποια και αν ήσαν τα ελαττώματα του γονέα που απορρίφθηκε, δεν τον εμπόδιζαν από το να είναι ένας ασφαλής, διαθέσιμος και με αγάπη γονέας έως τη διάρρηξη των σχέσεων.

Παράγοντας τρία : Δεν υπάρχει κακοποίηση του παιδιού εκ μέρους του γονέα που παραμελήθηκε ή απορρίφθηκε. Τα περισσότερα παιδιά δεν απορρίπτουν ένα κακοποιητή γονέα. Το ακριβώς αντίθετο

Παράγοντας 4:  Χρήση από το γονέα που έχει το παιδί κάποιας /ων από τις 17 στρατηγικές γονικής αποξένωσης. Μίας ή και περισσότερων από αυτές.

Με ποιο τρόπο ένας γονιός καταφέρνει και ένα παιδί, με καλές σχέσεις, σχέσεις αγάπης με τον άλλο γονέα, αλλάζει και στρέφεται κατά του άλλου γονέα; Πως το παιδί φθάνει να διατηρεί αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα, ότι ο άλλος γονέας δεν είναι ασφαλής, ότι δεν έχει αγάπη και δεν είναι διαθέσιμος, ενώ κάτι τέτοιο δε συμβαίνει.

Παλαιότερα πιστεύαμε ότι ο αποξενωτής γονέας εφεύρισκε εκ του μηδενός αυτά που διηγείτο. Είναι πιο συνηθισμένο και πιο αποτελεσματικό να χρησιμοποιεί περιστατικά που πράγματι συμβαίνουν για τα οποία το παιδί διατηρεί συναισθήματα. Το παιδί έχει τη δική του εμπειρία και έτσι ο θυμός ή το τραύμα του πα8διού προς τον γονέα που έχει απορριφθεί υπάρχει είναι εσωτερικό του και γνήσιο.

Ποιες είναι οι 17 τεχνικές : Κακoγλωσσιά. Περιορισμός της επαφής. Επέμβαση στην επικοινωνία.  Επέμβαση στη συμβολική επικοινωνία. Μετάδοση στο παιδί ότι ο άλλος γονέας δεν είναι αγαπητός. Μετάδοση στο παιδί ότι ο άλλος γονέας είναι επικίνδυνος. Επιτρέπει στο παιδί να επιλέξει αν θα γίνει η επικοινωνία ή όχι. Αναγκάζει το παιδί να απορρίψει τον άλλο γονέα. Κάνει εμπιστευτικές εξομολογήσεις προς  το παιδί. Ζητά από το παιδί να κατασκοπεύει τον άλλο γονέα. Ζητά από το παιδί να κρατάει μυστικά από τον άλλο γονέα τον άλλο γονέα με το μικρό του όνομα. Αναφέρει το νέο σύντροφο ως μαμά ή μπαμπά. Αναφέρει το παιδί με το νέο επίθετο ή ψευδώνυμο. Απόκρυψη πληροφοριών από τον άλλο γονέα. Υπονόμευση της εξουσίας του άλλου γονέα. 

Μέσω αυτών των 17 συμπεριφορών ο αποξενωτής γονέας δημιουργεί εγγύτητα και συνοχή μεταξύ αυτού και του παιδιού και απόσταση μεταξύ του παιδιού και του άλλου γονέα. Εισάγει επίσης τη σύγκρουση μεταξύ του παιδιού και του άλλου γονέα.

Παράγοντας 5 : Πρέπει να υπάρχουν οι 8 συμπεριφορές του παιδιού. Αυτές είναι μοναδικές και συναντούνται στη γονική αποξένωση. Καμία από αυτές  δεν παρατηρείται ούτε καν στα πολύ κακοποιημένα ψυχικά παιδιά.

Αυτές είναι : Εκστρατεία δυσφήμισης του γονέα. Αδύναμοι, επιπόλαιοι και παράλογοι λόγοι για την απόρριψη του γονέα. Έλλειψη αμφιθυμίας και για τους δύο γονείς. Έλλειψη μεταμέλειας για την κακή μεταχείριση του γονέα που απορρίφθηκε. Αντανακλαστική υποστήριξη του ευνοούμενου γονέα. Χρήση δανεικών σεναρίων. Φαινόμενο του ανεξάρτητου στοχαστή. Εξάπλωση της εχθρότητας στο πέρασμα του χρόνου.

 

 

 

 

ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ ΑΠΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ ΤΑ ΠΙΟ ΠΑΝΩ

 

Οι νομικοί και ειδικότερα οι δικαστές αγνοούν παντελώς τις πιο πάνω σκέψεις. Χωρίς να είναι επιστημονική παρουσίαση, είναι σκέψεις και μεθοδολογία που απευθύνεται προς νομικούς.

 

Πράγματι δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε έτσι απλά αν μια απόρριψη του παιδιού προς ένα γονέα είναι γονική αποξένωση ή όχι.

 

Οι δικαστές πρέπει να προχωρήσουν με το πιο πάνω τρόπο. Και τα ευρήματα στα οποία βασίζεται η κρίση τους να τα θεμελιώσουν επιστήμονες με τα αντίστοιχα επαγγελματικά δικαιώματα.

 

Οι δικηγόροι πρέπει να διατυπώσουν τρεις υπερασπιστικές θέσεις όταν προβάλλεται ισχυρισμός περί Γονικής Αποξένωσης στο δικαστήριο : Ότι η Γονική Αποένωση υ9πάρχει, ότι η Γονική Αποξένωση υπάρχει στη συγκεκριμένη υπόθεση. Ότι τα παιδιά χρειάζονται κατάλληλη θεραπεία.

 

ΜΕΤΑ ΤΟ ΠΩΣ ΤΟ ΓΙΑΤΙ

 

Η πιο εύλογη ερώτηση που ακολουθεί τα πιο πάνω είναι το γιατί. Ο αποξενωτής γονέας έχει παρατηρηθεί ότι πάσχει πάντα από μία διαταραχή προσωπικότητας. Αυτής που οι επιστήμονες αποκαλούν ψυχική νόσο. Όχι ψύχωση, για την οποία πρέπει να διαταχθεί εγκλεισμός σε θεραπευτικό ίδρυμα, η συνταγογράφηση φαρμάκων κα. Ψυχική νόσος, που τελικά είναι πιο κοινή απ’ ότι νομίζουμε. Και για την οποία αγνοούμε τα πάντα.

 

Η ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΓΟΝΙΚΗΣ ΑΠΟΞΕΝΩΣΗΣ

 

Τι άλλο από τη ΣΥΝΕΠΙΜΕΛΕΙΑ; Το παιδί μεγαλώνει εξίσου και με του δύο γονείς. Κατά ίσο χρόνο. Έτσι ώστε ο ένας να γκρεμίζει το κάστρο του κακού που ενδεχομένως ο άλλος χτίζει το χρόνο που περνά με το παιδί.

 

Και επίσης η ενημέρωση και η καταπολέμηση των τεχνικών αποξένωσης και των εκδηλώσεων της στις συμπεριφορές του παιδιού από νωρίς.

 

Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ

 

Ναι, υπάρχει θεραπεία για αποξενωμένα παιδιά και αποξενωμένους γονείς.

 

Μια και μιλάμε περισσότερο σε εφαρμοστές του δικαίου και όχι σε επιστήμονες ψυχικής υγείας, ας αφήσουμε για τους τελευταίους τις θεραπευτικές μεθόδους που θα παρουσιάσουμε ενημερωτικά σε άλλη ευκαιρία.

 

 

 

 

Η ΠΑΡΑΜΕΛΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗ

 

Αφού υπάρχει θεραπεία, πρέπει να τη χορηγήσει αυτός που έχει την ευθύνη προστασίας του παιδιού. Δηλαδή ο δικαστής όταν η υπόθεση εκκρεμεί ενώπιον του.

 

Η συναισθηματική ανασφάλεια από τη Γονική Αποξένωση επηρεάζει τη ψυχική και σωματική υγεία των παιδιών. Προκαλεί φυσιολογικές αντιδράσεις στρες που επηρεάζουν το αυτόνομο νευρικό σύστημα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη χρόνια απελευθέρωση ορμονών του στρες που επηρεάζουν πολλά συστήματα του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του ανοσοποιητικού συστήματος. Το χρόνιο στρες οδηγεί σε σημαντικά προβλήματα σωματικής υγείας στη μετέπειτα ζωή. Οδηγεί επίσης σε σημαντικά προβλήματα ψυχικής υγείας στη μετέπειτα ζωή, όπως η αμυντική εχθρότητα και ο καταστροφικός θυμός. Συμβάλλει επίσης στη αυτοχορηγούμενη «φαρμακευτική αγωγή» που συνιστά η κατάχρηση ουσιών.

 

Η Γονική Αποξένωση είναι μια μορφή συναισθηματικής κακοποίησης που δεν πρέπει να την ανεχόμαστε.

 

Η Γονική Αποξένωση συνιστά την αιτία για την οποία το θύμα υποφέρει εφ’ όσου ζωής.

 

Αυτά τα ξέρει ή οφείλει να τα ρωτήσει ένας δικαστής. Γιατί εάν υφίσταται Γονική  Αποξένωση και ο δικαστής δεν διατάσσει την ενδεδειγμένη θεραπεία τότε συμμετέχει με πρόθεση στη περαιτέρω κακοποίηση του παιδιού, στην εγκληματικη ΠΑΡΑΜΕΛΗΣΗ, και στους πιο πάνω επιβαρυντικούς για τη ζωή και την υγεία του παράγοντες.

 

Όχι κάποιο δικαστήριο αλλά ο δικαστής του μονομελούς Πρωτοδικείου και Εφετείου που υπογράφει την απόφαση.

 

Προσωπικά ήθελα να καταμηνύσω τον δικαστή που έγραφε στην απόφασή του «είναι ένα αποξενωμένο παιδί» και δεν έκανε τίποτε περισσότερο. Ούτε καν τη τυπική επικοινωνία δε διέταξε. Όχι για να μη δυσκολεύσει το παιδί αλλά γιατί σε αντίθετη περίπτωση η δικαιοσύνη θα καλείτο να θεραπεύσει μια κατάσταση που η ίδια δημιούργησε και για τη θεραπεία της οποίας πρέπει ν’ αλλάξει το ίδιο το δικαστικό σύστημα. Και να παραδεχθεί το λάθος της αρχικής επιλογής του.

 

Τελικά η μήνυση δεν υπεβλήθη. Γιατί ο αποξενωμένος, απορριφθείς, γονέας είχε καταρρεύσει. Από τη παράλογη εχθρότητα του παιδιού του.

 

Και να μη ξεχνάμε, θύματα της αποξένωσης είναι και ο αποξενωμένος γονέας.

 

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ

 

«Να μη σε χάσει το παιδί από τα μάτια σου» συνέστησε παγκόσμιος γνωστός ειδικός για την αποξένωση σε φίλο μας ο οποίος τον ρώτησε τι να κάνει.

 

Πράγματι, η απλή εκδήλωση ενδιαφέροντος με φυσική παρουσία λειτουργεί θεραπευτικά για το παιδί.

 

Ο φίλος μας πήγαινε στον χρόνο επικοινωνίας και το παιδί του έλεγε «δε θέλω να έρθω» και αυτός απαντούσε «δε πειράζει, θα έρθω την άλλη φορά». Και είχε μαζί και ένα φίλο που καθόταν στο απέναντι πεζοδρόμιο και πήγαιναν μαζί στο ΑΤ της περιοχής για εγγραφή στο βιβλίο συμβάντων.

 

Ο ίδιος έπαιρνε τηλέφωνο και το παιδί δύσθυμα του έλεγε «έλα τις θες». Και αυτός απαντούσε «μια γρήγορη καληνύχτα» και του το έκλεινε πρώτος.

 

Ο ίδιος πήγαινε και στο σχολείο, στις γιορτές, στις συναντήσεις με τους καθηγητές, στους ελέγχους… Ήταν εκεί.  Και έβαζε και όποιο άνθρωπο ήξερε το παιδί να του πει «ο γονιός σου είναι καλός άνθρωπος». Τίποτε άλλο δε χρειάζεται.

 

Το παιδί ήξερε. Οι στρατηγικές αποξένωσης υπονομευόντουσαν. Και ο αποξενωτής γονέας έπεφτε μόνος του στη παγίδαω που ετοίμαζε.

 

Και περιμένει ένα νέο νόμο για να ζητήσει την αφαίρεση της επιμέλειας λόγω «διάρρηξης των σχέσεων με τον άλλο γονέα».

 

Να ξέρετε, ο αποξενωτής και ο αποξενωμένος δεν έχει φύλο.

Εξίσου αποξενώνουν τα παιδιά και οι άντρες και οι γυναίκες.

 

Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος δικηγόρος ΔΣΑ

Πρόεδρος ΔΣ Συλλόγου Συνεπιμελεια