Το κείμενο νόμου το οποίο επεξεργάστηκαν οι επιστήμονες για τη συνεπιμέλεια και υπέβαλαν αρμοδίως το Δεκεμβριο 2020, χωρίς όμως να γίνει αυτό δεκτό από το Υπουργείο Δικαιοσύνης.
Ενόψει της διαδικασίας ενώπίον της Βουλής των Ελλήνων και της ψήφισης του νοοσχεδίου της κυβέρνησης, αναρτάται αυτό το σχέδιο νόμου και η αιτιολογική έκθεση στο σχέδι νόμου για τη συνεπιμέλεια προς χρήση της Εθνικής Αντιπροσωπείας.
Άρθρο 1
Κατοικία ανηλίκου
Το δεύτερο εδάφιο της παρ.1 του άρθρου 56 του Αστικού Κώδικα αντικαθίσταται και το άρθρο διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 56
Κατοικία ανηλίκου ή απαγορευμένου
Ο ανήλικος που τελεί υπό γονική μέριμνα έχει Κατοικία την Κατοικία των γονέων του ή του γονέα που ασκεί μόνος του την γονική μέριμνα. Σε περίπτωση χωριστής διαμονής των γονέων, η επίδοση εγγράφων που αφορούν το τέκνο γίνεται στην κατοικία οιουδήποτε εξ αυτών ή σε τρίτο που ασκεί την γονική μέριμνα.
Ο ανήλικος που τελεί υπό επιτροπεία ή όποιος τελεί υπό πλήρη στερητική δικαστική συμπαράσταση, έχει κατοικία την κατοικία του επιτρόπου ή του δικαστικού συμπαραστάτη του.».
Άρθρο 2
Συναινετικό διαζύγιο
Το άρθρο 1441 παρ. 2 και 3 αντικαθίσταται ως εξής
Άρθρο 1441 παρ. 2 και 3
“2. Αν υπάρχουν ανήλικα τέκνα, για να λυθεί ο γάμος πρέπει να ρυθμίζονται με έγγραφη συμφωνία τα εξής: α) ο τόπος κατοικίας του τέκνου β) οι όροι της εναλλασσόμενης διαμονής ή ο γονέας με τον οποίο θα διαμένει το τέκνο και η επικοινωνία του άλλου γονέα με αυτό, γ) η διατροφή του τέκνου, δ) η συμφωνία των γονέων για την ανατροφή των παιδιών με την οποία ρυθμίζονται κατ’ ελάχιστον θέματα εκπαίδευσης και μόρφωσης σύμφωνα με το άρθρο 1518 ΑΚ, εξωσχολικών δραστηριοτήτων, διακοπών και συμμετοχής σε κοινωνικές εκδηλώσεις και αρχών ανατροφής του παιδιού. Οι ανωτέρω έγγραφες συμφωνίες ισχύουν κατ’ ελάχιστον για 2 έτη.
3. Οι έγγραφες συμφωνίες των παραγράφων 1 και 2 υποβάλλονται από τους πληρεξούσιους δικηγόρους του κάθε συζύγου, μαζί με τα ειδικά πληρεξούσια, σε συμβολαιογράφο προκειμένου να λυθεί ο γάμος συναινετικά.
Στο άρθρο 6 του Ν 4640/2019 στην παρ. 1 στο τέλος της περ. α) προστίθεται εδάφιο: Σε διαφορές σχετικά με την ανατροφή τέκνου έκαστος των διαδίκων καταθέτει πριν από την πρώτη συνεδρία στον διαμεσολαβητή συμπληρωμένο και υπογεγραμμένο σχέδιο ανατροφής τέκνου που αντιστοιχεί στο περιεχόμενο του προβλεπόμενου στην παρ. 2 του άρθρου 1441 Α.Κ συμφώνου γονικής ανατροφής και παραδίδει αντίγραφο στον άλλο διάδικο, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί στη διαμεσολάβηση ή και δικαστικά.
Άρθρο 3
Συμφέρον τέκνου
Το άρθρο 1511 ΑΚ αντικαθίσταται ως εξής
Άρθρο 1511
Συμφέρον του τέκνου
1 .Το συμφέρον του τέκνου πρωτίστως εξυπηρετείται από την ισόχρονη φυσική παρουσία και των δύο γονέων στην ανατροφή και φροντίδα του, και στην αποτροπή διάρρηξης των σχέσεών του καθώς και στην αποτροπή αποξένωσης του τέκνου με καθένα από του γονείς.
2 .Κάθε απόφαση των γονέων ή του δικαστηρίου σχετικά με την τη γονική μέριμνα, επιμέλεια και φροντίδα του τέκνου, πρέπει να αποβλέπει στο συμφέρον αυτού.
3 . Όταν το δικαστήριο αποφασίζει σχετικά με τα ζητήματα της προηγούμενης παραγράφου, λαμβάνει ιδίως υπόψη την ικανότητα και πρόθεση κάθε γονέα να σεβαστεί τα δικαιώματα του άλλου, την συμπεριφορά κάθε γονέα κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα και την συμμόρφωσή του με δικαστικές αποφάσεις, εισαγγελικές διατάξεις και προηγούμενες συμφωνίες που είχε συνάψει με τον άλλο γονέα και αφορούν το τέκνο.
Η απόφαση του δικαστηρίου πρέπει επίσης να σέβεται την ισότητα μεταξύ των γονέων και να μη κάνει διακρίσεις εξαιτίας ιδίως του φύλου, του σεξουαλικού προσανατολισμού, της φυλής, της γλώσσας, της θρησκείας, των πολιτικών ή όποιων άλλων πεποιθήσεων, της ιθαγένειας, της εθνικής ή κοινωνικής προέλευσης ή της περιουσίας.
Το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη τους έως τότε δεσμούς του τέκνου με τους γονείς και τους αδελφούς του, καθώς και τις τυχόν συμφωνίες που έκαναν οι γονείς του τέκνου σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας..
4 Ανάλογα με την ικανότητα διάκρισης του τέκνου πρέπει να ζητείται και να συνεκτιμάται η γνώμη του πριν από κάθε απόφαση σχετική με τη γονική μέριμνα ή την επιμέλεια ή τη φροντίδα υπό την προϋπόθεση ότι η γνώμη του έχει ληφθεί κατάλληλα και δεν αποτελεί προϊόν επηρεασμού ή υποβολής.
Άρθρο 4
Διαμεσολάβηση
Ο τίτλος και το άρθρο 1512 του Αστικού Κώδικα αντικαθίστανται ως εξής:
«Άρθρο 1512
Διαφωνία γονέων κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας – Διαμεσολάβηση
Κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας οι γονείς υποχρεούνται να καταβάλλουν προσπάθεια για την εξεύρεση κοινά αποδεκτών λύσεων, προσφεύγοντας, αν υπάρχει ανάγκη, σε διαμεσολάβηση. Αν διαφωνούν και το συμφέρον του τέκνου επιβάλλει να ληφθεί απόφαση, αποφασίζει το δικαστήριο.».
Άρθρο 5
Διαζύγιο ή ακύρωση του γάμου
Το άρθρο 1513 ΑΚ αντικαθίσται ως εξής ;
Άρθρο 1513
1 Οι γονείς εξακολουθούν την από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας, επιμέλειας και φροντίδας του προσώπου του τέκνου στις περιπτώσεις διαζυγίου ή ακύρωσης γάμου, λύσης του συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης ή διακοπής της συμβίωσης των γονέων.
2 Το τέκνο κατοικεί νόμιμα στον τόπο της τελευταίας κοινής κατοικίας των γονέων, όπου διαμένει κατά ίσο χρόνο και με τους δύο γονείς του. Μεταβολή του τόπου της νομίμου κατοικίας του τέκνου επιτρέπεται αν οι γονείς συμφωνούν ή με απόφαση του δικαστηρίου σύμφωνα με το εδάφιο 1 άρθρου 1514 ΑΚ.
Άρθρο 6
Το άρθρο 1514 αντικαθίσταται ως εξής :
Άρθρο 1514
- Κατ’ εξαίρεση το δικαστήριο και προς διασφάλιση του συμφέροντος του τέκνου, σύμφωνα με το άρθρο 1511 ΑΚ, δύναται να αποκλίνει από τον κανόνα της διατήρησης της κοινής γονικής μέριμνας, επιμέλειας και φροντίδας (α) στην περίπτωση εφαρμογής του άρθρου 1532 ΑΚ, (β) αν συμφωνούν και οι δύο γονείς. Για τους ίδιους λόγους το δικαστήριο μπορεί να επιτρέψει τη μεταβολή του τόπου της νομίμου κατοικίας του τέκνου.
- Αν δεν συμφωνούν οι γονείς για την κατά το άρθρο 1513 ΑΚ ρύθμιση του χρόνου διαμονής του τέκνου με καθέναν από αυτούς, αποφασίζει το δικαστήριο. Ο χρόνος διαμονής υπολογίζεται με βάση τις διανυκτερεύσεις. Δεν επιτρέπεται να διαταχθεί χρόνος διαμονής του τέκνου με οποιονδήποτε από τους γονείς, μικρότερος του ενός τρίτου κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς και του ενός δευτέρου κατά τις σχολικές διακοπές..
Άρθρο 7
Τέκνα χωρίς γάμο των γονέων τους
Το άρθρο 1515 του Αστικού Κώδικα αντικαθίσταται ως εξής:
«Άρθρο 1515
Γονική μέριμνα τέκνου χωρίς γάμο των γονέων του
Η γονική μέριμνα επιμέλεια και φροντίδα του ανηλίκου τέκνου που γεννήθηκε και παραμένει χωρίς γάμο των γονέων του ανήκει στην μητέρα του. Όταν το τέκνο αναγνωρίστηκε εκούσια ή δικαστικά αποκτά γονική μέριμνα επιμέλεια και φροντίδα και ο πατέρας, την οποία ασκεί από κοινού με την μητέρα. Αν οι γονείς δεν ζουν μαζί, εφαρμόζονται αναλόγως τα άρθρα 1511, 1513 και 1514 του Αστικού Κώδικα.
Άρθρο 8
Πράξεις από τον ένα γονέα
Στην παρ.2 του άρθρου 1516 του Αστικού Κώδικα προστίθεται δεύτερο εδάφιο και το άρθρο διαμορφώνεται ως εξής:
Άρθρο 1516 παρ. 2
Καθένας από τους γονείς μπορεί να ασκεί τις αξιώσεις διατροφής του τέκνου κατά του άλλου γονέα ή τρίτου.
Άρθρο 9
Επιμέλεια του προσώπου
Στο άρθρο 1518 του Αστικού Κώδικα προστίθεται τέταρτη παράγραφος και το άρθρο διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 1518
Επιμέλεια του προσώπου του τέκνου
1.Η επιμέλεια του προσώπου του τέκνου περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, την μόρφωση και την εκπαίδευσή του, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του.
2.Κατά την ανατροφή του τέκνου οι γονείς του το ενισχύουν, χωρίς διάκριση φύλου, να αναπτύσσει υπεύθυνα και με κοινωνική συνείδηση την προσωπικότητά του. Η λήψη σωφρονιστικών μέτρων επιτρέπεται μόνο εφόσον αυτά είναι παιδαγωγικώς αναγκαία και δεν θίγουν την αξιοπρέπεια του τέκνου.
3.Κατά την μόρφωση και την επαγγελματική εκπαίδευση του τέκνου οι γονείς λαμβάνουν υπόψη τις ικανότητες και τις προσωπικές του κλίσεις. Γι’ αυτό τον σκοπό οφείλουν να συνεργάζονται με το σχολείο και αν υπάρχει ανάγκη, να ζητούν την συνδρομή αρμοδίων κρατικών υπηρεσιών ή δημοσίων οργανισμών.
4.Κάθε γονέας υποχρεούται να διαφυλάσσει και να ενισχύει την σχέση του τέκνου με τον άλλο γονέα, τους αδελφούς του, καθώς και με την οικογένεια του άλλου γονέα, ιδίως όταν οι γονείς δεν ζουν μαζί ή ο άλλος γονέας έχει αποβιώσει.».
Το άρθρο 1519 ΑΚ αντικαθίσταται ως εξής
Άρθρο 10
Από κοινού άσκηση της επιμέλειας του τέκνου σε σημαντικά ζητήματα
Ο τίτλος και το άρθρο 1519 του Αστικού Κώδικα τροποποιούνται ως εξής:
«Άρθρο 1519
Σημαντικά ζητήματα επιμέλειας τέκνου
1.Όταν η επιμέλεια ασκείται από τον ένα γονέα ή έχει γίνει κατανομή της μεταξύ των γονέων, οι αποφάσεις για την ονοματοδοσία του τέκνου, το θρήσκευμα, για ζητήματα της υγείας του εκτός από τα επείγοντα και εντελώς τρέχοντα, καθώς και για ζητήματα εκπαίδευσης που επιδρούν αποφασιστικά στο μέλλον του, λαμβάνονται και από τους δύο γονείς από κοινού. Οι διατάξεις των άρθρων 1510 παρ.3 και 1512 του Αστικού Κώδικα εφαρμόζονται και σε αυτή την περίπτωση.
2.Για την μεταβολή του τόπου διαμονής του τέκνου που επιδρά ουσιωδώς στο δικαίωμα επικοινωνίας του γονέα με τον οποίο δεν διαμένει το τέκνο, απαιτείται προηγούμενη έγγραφη συμφωνία των γονέων ή προηγούμενη δικαστική απόφαση που εκδίδεται μετά από αίτηση ενός από τους γονείς. Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει κάθε πρόσφορο μέτρο ιδίως την επιστροφή του στο τόπο της κατά το άρθρο 1513 κατοικίας του.
3.Ο γονέας στον οποίο δεν έχει ανατεθεί η άσκηση της γονικής μέριμνας έχει το δικαίωμα να ζητά από τον άλλο πληροφορίες για το πρόσωπο και την περιουσία του τέκνου.».
Άρθρο 11
Προσωπική επικοινωνία
Το άρθρο 1520 αντικαθίσται ως εξής :
Άρθρο 1520
1 Οι γονείς οι οποίοι έχουν κοινή γονική μέριμνα, επιμέλεια και φροντίδα, στο διάστημα που το παιδί διαμένει με τον άλλο γονέα έχουν δικαίωμα επικοινωνίας με το τέκνο.
2 Ο γονέας που δεν έχει γονική μέριμνα, επιμέλεια ή φροντίδα, διατηρεί το δικαίωμα της κατά το δυνατόν ευρύτερης προσωπικής επικοινωνίας με το τέκνο, με τη φυσική παρουσία και επαφή γονέα και τέκνου. Αποκλεισμός της επικοινωνίας είναι δυνατός μόνο για σπουδαίο λόγο. Ο γονέας με τον οποίο διαμένει το τέκνο οφείλει να διευκολύνει και να προωθεί την επικοινωνία του τέκνου με τον άλλο γονέα.
3 Οι γονείς δεν έχουν το δικαίωμα να εμποδίζουν την επικοινωνία του τέκνου με τους απώτερους ανιόντες και τους αδελφούς του, εκτός αν υπάρχει σπουδαίος λόγος. Οι γονείς δεν έχουν το δικαίωμα να εμποδίζουν την επικοινωνία του τέκνου με τρίτους που έχουν αναπτύξει μαζί του κοινωνικοσυναισθηματική σχέση οικογενειακής φύσης, εφόσον με την επικοινωνία εξυπηρετείται το συμφέρον του τέκνου.
4 Στις περιπτώσεις των προηγούμενων παραγράφων, πρέπει να ζητείται και να συνεκτιμάται η γνώμη του τέκνου πριν από κάθε απόφαση σχετικά με την επικοινωνία σύμφωνα με τα προβλεπόμενα του εδαφίου β της παρ. 4 του άρθρου 1511.
Άρθρο 12
Συνέπειες κακής άσκησης
Το άρθρο 1532 του Αστικού Κώδικα αντικαθίσταται ως εξής:
“Αφαίρεση ή περιορισμός της επιμέλειας ή/και της γονικής μέριμνας, λόγω κακής άσκησης
1 Αν ο πατέρας ή η μητέρα παραβαίνουν τα καθήκοντα που τους επιβάλλει το λειτούργημά τους για την επιμέλεια του προσώπου του τέκνου ή τη διοίκηση της περιουσίας του ή αν ασκούν το λειτούργημα αυτό καταχρηστικά ή δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν σ’ αυτό, το δικαστήριο μπορεί, εφόσον το ζητήσουν ή ο άλλος γονέας, ή οι πλησιέστεροι συγγενείς του τέκνου, ή ο εισαγγελέας ή και αυτεπαγγέλτως, να διατάξει οποιοδήποτε πρόσφορο μέτρο.
2 Κακή άσκηση της γονικής μέριμνας συνιστούν ιδίως: α) η υπαίτια μη συμμόρφωση προς αποφάσεις και διατάξεις δικαστικών και εισαγγελικών αρχών που αφορούν το τέκνο ή προς τυχόν υπάρχουσα συμφωνία των γονέων για την άσκηση της γονικής μέριμνας, β) η διατάραξη της συναισθηματικής σχέσης του τέκνου με τον άλλο γονέα και την οικογένειά του και η με κάθε τρόπο πρόκληση διάρρηξης των σχέσεων του τέκνου με αυτούς, γ) η υπαίτια παράβαση των όρων της συμφωνίας των γονέων ή της δικαστικής απόφασης για την επικοινωνία του τέκνου με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει και η με κάθε άλλο τρόπο παρεμπόδιση της επικοινωνίας, δ) η κακή άσκηση και η υπαίτια παράλειψη της άσκησης του δικαιώματος επικοινωνίας από τον δικαιούχο γονέα, ε) η αδικαιολόγητη άρνηση του γονέα να καταβάλλει την διατροφή που επιδικάστηκε στο τέκνο από το δικαστήριο ή συμφωνήθηκε μεταξύ των γονέων.
- Το δικαστήριο μπορεί ιδίως να αφαιρέσει από τον ένα γονέα την άσκηση της γονικής μέριμνας ή της επιμέλειας ή της φροντίδας και να την αναθέσει αποκλειστικά στον άλλο ή, αν συντρέχουν και στο πρόσωπο αυτού οι προϋποθέσεις της προηγούμενης παραγράφου, να αναθέσει τη γονική μέριμνα ή επιμέλεια ή φροντίδα του τέκνου σε τρίτον ή και να διορίσει επίτροπο.
- Σε εξαιρετικά επείγουσες περιπτώσεις, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις της πρώτης παραγράφου και επίκειται άμεσος κίνδυνος για την σωματική ή την ψυχική υγεία του τέκνου, ο εισαγγελέας διατάσσει κάθε πρόσφορο μέτρο για την προστασία του, μέχρι την έκδοση της απόφασης του δικαστηρίου, στο οποίο πρέπει να απευθύνεται εντός ενενήντα (90) ημερών, με δυνατότητα αιτιολογημένης παράτασης κατά ενενήντα (90) ημέρες επιπλέον.».
Άρθρο 12 αΕξουσιοδότησηΟ Υπουργός Δικαιοσύνης με απόφασή του μπορεί να εξειδικεύει το ελάχιστο περιεχόμενο του συμφώνου γονικής ανατροφής της περίπτωσης δ της παραγράφου 2 του άρθρου 2 του παρόντος, (άρθρο 1441 ΑΚ) και να εκδίδει ερωτηματολόγιο το οποίο οι γονείς καλούνται υποχρεωτικά να απαντήσουν.
Μεταβατική διάταξη
- Οι ρυθμίσεις του παρόντος εφαρμόζονται σε υποθέσεις που έχουν ήδη δικαστικά κριθεί σε οποιαδήποτε διαδικασία και βαθμό με βάση το προϊσχύον δίκαιο, αν οιοσδήποτε των διαδίκων ζητήσει να κριθεί εκ νέου η υπόθεσή του από το Δικαστήριο, σύμφωνα με τον παρόντα νόμο.
- Συμφωνίες των γονέων ενώπιον Συμβολαιογράφου ή δικαστού μεταρρυθμίζονται σύμφωνα με τον παρόντα νόμο, αν το ζητήσει οιοσδήποτε των συμβαλλομένων, από το Δικαστήριο.
- Το άρθρο 1515 ΑΚ εφαρμόζεται και για τέκνα που αναγνωρίστηκαν πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου αν ο πατέρας του τέκνου το ζητήσει να κριθεί εκ νέου η υπόθεσή του από το Δικαστήριο.
Έναρξη ισχύος
Ο παρών νόμος ισχύει από τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης.
