Ο Σύλλογος υπέβαλε, μετά από πρόσκληση του Υπουργού Δικαιοσύνης Α. Ρουπακιώτη, πρόταση σχεδίου νόμου για τα παιδιά των οποίων οι γονείς ζούν σε διάσταση σε διαζύγιο ή εκτός γάμου πάνω σε 4 άξονες.
α) εισαγωγή της υποχρεωτικής κοινής επιμέλειας σε περίπτωση διαζυγίου
β) εισαγωγή των δικαστικών κοινωνικών υπηρεσιών με σχέση εργασίας ιδιωτικού ή δημοσίου δικαίου
γ) την αλλαγή του τόπου κατοικίας του παιδιού μόνο εφόσον συμωνούν και οι δύο γονείς
δ) τον καθορισμό των διατροφών βάσει αντικειμενικών πινάκων ώστε να καταφεύγουν στο δικαστήριο όσοι έχουν λόγου απόκλισης από τον γενικό κανόνα.
Ολόκληρο το κείμενο των προτάσεων έχει ως εξής :
ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ
ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ
ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
α) Προτείνεται η διατήρηση της κοινής γονικής μέριμνας καθώς και της κοινής επιμέλειας των τέκνων σε περίπτωση χωριστής διαβίωσης των γονέων τους προκειμένου να ικανοποιηθεί το ατομικό δικαίωμα των τέκνων ν’ ανατρέφονται και από τους δύο γονείς τους. Προτείνεται η εξομοίωση των τέκνων που γεννήθηκαν με γάμο και χωρίς γάμο των γονέων τους.
Παρόμοιες ρυθμίσεις περιλαμβάνονται στο δίκαιο όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ομοιόμορφος αυτή νομοθετική πρακτική συνιστά ένα διεθνές πρότυπο που πήγασε από την εισαγωγή της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού του ΟΗΕ. Οι επιστημονικές και κοινωνικές εξελίξεις απαιτούν την από κοινού ανατροφή του παιδιού και από τους δύο γονείς του ως δικαίωμα του τέκνου και ως υποχρέωση της Πολιτείας. Η πολιτεία καλείται να διευκολύνει τους δύο γονείς να συνεχίσουν να επιτελούν τον γονεϊκό τους ρόλο, όπως πριν από την διάσπαση της συμβίωσης, να συνεργάζονται και να συμφωνούν.
Η ισότητα των δικαιωμάτων των γονέων που απορρέει από την διατήρηση της κοινής επιμέλειας θα οδηγήσει σε λιγότερες δίκες αφού κανένας διάδικος δεν θα βρίσκεται σε πλεονεκτικότερη νομική θέση από τον άλλο. Ως προς την φροντίδα του προσώπου του τέκνου, προκρίνονται οι συμφωνίες των γονέων και φυσικά σε περίπτωση έλλειψής τους θ’ αποφασίζει το Δικαστήριο. Η διάταξη συνολικά αποσκοπεί στην επίτευξη συμφωνιών των γονέων και τον περιορισμό της αντιδικίας που δημιουργείται υπό το πρόσχημα της ανατροφής των παιδιών.
β) Διατηρείται κατά κανόνα ο τόπος διαμονής των τέκνων όπως αυτή υφίστατο πριν την χωριστή διαβίωση των γονέων τους προκειμένου να παραμείνουν σε περιβάλλον οικείο προς αυτά και πλησίον και των δύο γονέων τους.
Επιτρέπεται η αλλαγή του τόπου κατοικίας εφόσον συμφωνούν και οι δύο γονείς. Ελλείψει συμφωνίας καλείται το Δικαστήριο να κρίνει εξετάζοντας εάν η αλλαγή του τόπου κατοικίας εξυπηρετεί το συμφέρον του παιδιού, αποκλείονται κάθε άλλο λόγο.
Ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται στην ανάγκη των παιδιών των οποίων ένας εκ των γονέων δεν είναι Έλληνας, να μην απομακρύνονται από την Ελλάδα χωρίς την συμφωνία αμφοτέρων των γονέων ή χωρίς τον δικαστικό έλεγχο περί του αν η απομάκρυνσή τους εξυπηρετεί το συμφέρον τους ή όχι. Με τον τρόπο αυτό ικανοποιείται το δικαίωμα του παιδιού να μεγαλώνει και με τους δύο γονείς του και με τις δύο πολιτισμικές του ταυτότητες.
γ) Με την παρούσα τροποποίηση επιδιώκεται η ενσωμάτωση στο εσωτερικό δίκαιο των σημαντικών εξελίξεων στο διεθνές δίκαιο προστασίας των δικαιωμάτων του παιδιού. Σύμφωνα με αυτές η επικοινωνία γονέα και τέκνου που δεν συνοικούν είναι δικαίωμα του παιδιού και όχι μόνο του γονέα. Επίσης εισάγεται ως υποχρέωση του γονέα η επικοινωνία με το τέκνο. Τέλος εισάγεται άμεση υποχρέωση του γονέα που συνοικεί με το τέκνο προς διευκόλυνση της επικοινωνίας με τον άλλο γονέα ούτως ώστε ν’ αποφευχθεί η γονική αποξένωση.
δ) Προς διευκόλυνση του Δικαστηρίου και προς τον σκοπό της ταχύτερης και καλύτερης απονομής της δικαιοσύνης καθώς και προς την προστασία των ανηλίκων παιδιών, εισάγεται τεκμήριο βασισμένο στα επίσημα οικονομικά στοιχεία του κράτους ως προς τις δαπάνες διατροφής ανηλίκων τέκνων, βασισμένο σε ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα οργάνωσης των μηχανισμών προστασίας ανηλίκων.
Επιπλέον, ο επιστημονικός και αντικειμενικός προσδιορισμός των διατροφών τιθέμενος υπόψη των διαδίκων περιορίζει την αντιδικία και διευκολύνει την μεσολάβηση και την διαμεσολάβηση. Τέλος, όπου παρουσιάζεται απόκλιση από τον πίνακα, η αντιδικία θα εστιάζεται στους λόγους απόκλισης, πράγμα που ικανοποιεί το ατομικό δικαίωμα των παιδιών σε δίκαιη δίκη και σε ταχεία απονομή της δικαιοσύνης.
ΤΡΟΠΟΠΟΙΟΥΜΕΝΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
άρθρο α
“1. Αντικαθίσταται το άρθρο 1513 Αστικού Κώδικα ως εξής :
`Αρθρο 1513
Διαζύγιο ή ακύρωση του γάμου
Στις περιπτώσεις διαζυγίου η ακύρωσης του γάμου και εφόσον ζουν και οι δύο γονείς, η άσκηση της γονικής μέριμνας περιλαμβανομένης της επιμέλειας διατηρείται κοινή και η ανάθεση της φροντίδας του προσώπου του τέκνου ρυθμίζεται από το δικαστήριο. Η φροντίδα του προσώπου μπορεί να ανατεθεί στον έναν από τους γονείς ή, αν αυτοί συμφωνούν ορίζοντας συγχρόνως τον τόπο διαμονής του τέκνου, στους δύο από κοινού.
Για τη λήψη της απόφασής του το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη του τους έως τότε δεσμούς του τέκνου με τους γονείς και τους αδελφούς του, καθώς και τις τυχόν συμφωνίες που έκαναν ο γονείς του τέκνου σχετικά με την φροντίδα του προσώπου του τέκνου.
Ο γονέας, στον οποίο δεν έχει ανατεθεί η άσκηση της φροντίδας του προσώπου του τέκνου, έχει το δικαίωμα να ζητάει από τον άλλο πληροφορίες για το πρόσωπο και την περιουσία του τέκνου.
2. Αντικαθίσταται το άρθρο 1515 Αστικού Κώδικα ως εξής :
`Αρθρο 1515
Τέκνα χωρίς γάμο των γονέων τους.
Η Γονική μέριμνα περιλαμβανομένης της επιμέλειας και φροντίδας του προσώπου του ανήλικου τέκνου που γεννήθηκε και παραμένει χωρίς γάμο των γονέων του, ανήκει στη μητέρα του. Σε περίπτωση εκούσιας ή δικαστικής αναγνώρισης του, αποκτά Γονική μέριμνα και επιμέλεια και ο πατέρας, και εφαρμόζεται η διάταξη του άρθρου 1513.“
άρθρο β
1. “Από το πρώτο εδάφιο του άρθρου 1518 Αστικού Κώδικα διαγράφεται η τελευταία φράση που έχει “καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου της διαμονής του”.
2. Προστίθεται άρθρο στην θέση παλαιότερα καταργηθέντος άρθρου με αριθμό 1519 που έχει ως εξής :
Άρθρο 1519
Κατοικία του τέκνου
Στην περίπτωση χωριστής διαβίωσης των γονέων ως τόπος κατοικίας παραμένει ο τόπος της τελευταίας κοινής κατοικίας των γονέων του εκτός εάν υπάρχει αντίθετος έγγραφος συμφωνία των γονέων.
Το Δικαστήριο, με αγωγή εκάστου των γονέων, μπορεί να διατάξει διαφορετικά με αποκλειστικό κριτήριο το συμφέρον του τέκνου. “
άρθρο γ
“Αντικαθίσταται η πρώτη παράγραφος του άρθρου 1520 Αστικού Κώδικα ως εξής :
Το τέκνο όπως και ο γονέας με τον οποίο το τέκνο δεν διαμένει έχουν αμφότεροι το δικαίωμα της προσωπικής μεταξύ τους επικοινωνίας. Η προσωπική επικοινωνία του γονέα που δεν διαμένει με το τέκνο αποτελεί υποχρέωση αυτού. Ο γονέας με τον οποίο διαμένει το τέκνο υποχρεούται να διευκολύνει την προσωπική επικοινωνία. του άλλου γονέα με το τέκνο.”
άρθρο δ
“Το κείμενο του άρθρου 1493 Αστικού Κώδικα αριθμείται ως 1. Εισάγεται δεύτερο εδάφιο που επιλέξει έχει ως εξής :
2. Κατά μαχητό τεκμήριο οι δαπάνες διατροφής των τέκνων υπολογίζονται βάσει του πίνακα διατροφών που κατ’ έτος εξουσιοδοτείται να καταρτίσει ο Υπουργός των Οικονομικών βάσει οικονομικών στοιχείων της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας.
Κριτήρια για την κατάρτιση του πίνακα είναι η από κοινού ή η αποκλειστική ανάθεση της φροντίδας, ο αριθμός και η ηλικία των τέκνων , τα εισοδήματα των γονέων.“
ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ
ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ
Αιτιολογική έκθεση
Οι εκθέσεις των κοινωνικών υπηρεσιών προβλέπονται σε πολλές διατάξεις του ΑΚ ως στάδιο της προδικασίας για την έκδοση δικαστικής απόφασης και για την άσκηση αρμοδιοτήτων των Εισαγγελέων Ανηλίκων καθώς και των Εισαγγελέων Ενδοοικογενειακής Βίας. Ωστόσο, οι κοινωνικές υπηρεσίες δεν έχουν στελεχωθεί από έμμισθους υπαλλήλους και δεν αναμένεται να στελεχωθούν σύντομα ενόψει των περιορισμών που ισχύουν για τις προσλήψεις στο Δημόσιο. Είναι επίσης γνωστό ότι υπάρχει μεγάλος αριθμός ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών που έχουν τα επαγγελματικά προσόντα για να στελεχώσουν τις υπηρεσίες αυτές. Προτείνεται η δυνατότητα στελέχωσης των κοινωνικών υπηρεσιών και από άμισθους ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς κατά το πρότυπο των δικαστικών επιμελητών. Με τον τρόπο αυτό και τα δικαστήρια θα αποσυμφορηθούν – διευκολυνθούν στην έκδοση δικαστικών αποφάσεων σε ευαίσθητα θέματα οικογενειακού δικαίου και οι ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί θα απασχοληθούν σε ένα πλαίσιο που αναβαθμίζει τον ρόλο τους και συμβάλλει στην εξομάλυνση των οικογενειακών σχέσεων και ιδίως στην προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών.
τροποποιούμενα άρθρα
Άρθρο 681Γ ΚπολΔ
Στο άρθρο 681Γ του ΚπολΔ προστίθεται εδάφιο 2 στην παρ. 2 που έχει ως εξής:
Η κοινωνική υπηρεσία στελεχώνεται από άμισθους ή / και έμμισθους κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους που έχουν τα απαιτούμενα κατά νόμο επαγγελματικά προσόντα για την άσκηση του αντίστοιχου επαγγέλματος.
Με Προεδρικά Διατάγματα που εκδίδονται κατόπιν πρότασης του Υπουργού Δικαιοσύνης και του Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης συστήνονται επαγγελματικοί σύλλογοι κοινωνικών λειτουργών καθώς και ψυχολόγων και Κώδικας Υπαλλήλων Κοινωνικών Υπηρεσιών των Πρωτοδικείων που καθορίζει τις προϋποθέσεις διορισμού στις κοινωνικές υπηρεσίες των Πρωτοδικείων είτε ως άμισθων είτε ως έμμισθων υπαλλήλων, τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα, τα πειθαρχικά αδικήματα και την πειθαρχική δικαιοδοσία και διαδικασία και κάθε άλλο ζήτημα σχετικό με την άσκηση των καθηκόντων των υπαλλήλων των κοινωνικών υπηρεσιών των Πρωτοδικείων.
Με Προεδρικό Διάταγμα που εκδίδεται κατόπιν πρότασης του Υπουργού Δικαιοσύνης τροποποιείται ο Οργανισμός των Δικαστηρίων, συστήνεται Γραμματεία Κοινωνικών Υπηρεσιών στα Πρωτοδικεία.
Mε απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης καθορίζονται:
O τρόπος κατάρτισης του μητρώου των άμισθων υπαλλήλων των κοινωνικών υπηρεσιών των Πρωτοδικείων που τηρείται στη Γραμματεία των Κοινωνικών Υπηρεσιών των Πρωτοδικείων και στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, ο τρόπος τήρησης των βιβλίων, των εκθέσεων των υπαλλήλων των κοινωνικών υπηρεσιών καθώς και των εκθέσεων των τυχόν τεχνικών συμβούλων και των αρχείων που τηρούνται στις Γραμματείες των Κοινωνικών Υπηρεσιών των Πρωτοδικείων, το είδος και το ελάχιστο περιεχόμενο των εκθέσεων των υπαλλήλων των κοινωνικών υπηρεσιών.
950 ΚπολΔ
Στις περιπτώσεις που με δικαστική απόφαση η επικοινωνία γονέα με τέκνο γίνεται παρουσία τρίτου προσώπου, το τρίτο πρόσωπο είναι ο υπάλληλος των κοινωνικών υπηρεσιών.
Ο έχων δικαίωμα επικοινωνίας γονέας δικαιούται να ασκεί το δικαίωμά του παρουσία υπαλλήλου των κοινωνικών υπηρεσιών. Δικαιούται επίσης να ζητήσει να συντάσσει ο υπάλληλος σχετικές εκθέσεις.
Ο υπάλληλος της κοινωνικής υπηρεσίας συντάσσει έκθεση περί του αν παρεμποδίζεται η απόδοση και παράδοση τέκνου ή αν παρεμποδίζεται το δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας κατά τα εδ. 1 και 2 αντίστοιχα του άρθρ. 950 ΚπολΔ.
1532 ΑΚ
Και το Δικαστήριο στις περιπτώσεις που προβλέπεται ότι λαμβάνουν κάθε πρόσφορο μέτρο για την προστασία του παιδιού ζητούν υποχρεωτικά την προσκόμιση έκθεσης υπαλλήλου των κοινωνικών υπηρεσιών για την έκδοση της απόφασής τους.
1512 ΑΚ
Το Δικαστήριο αποφασίζει λαμβάνοντας υπόψη την έκθεση των αρμοδίων κοινωνικών υπηρεσιών του Πρωτοδικείου.
