Η κοινή επιμέλεια με εναλλασσόμενη κατοικία, τα δικαιώματα των παιδιών και δικαιώματα και υποχρεώσεις των γονέων που δεν ζουν μαζί ήσαν τα θέματα που συζητήθηκαν στο διεθνές συνέδριο που διοργάνωσε το International Counsil on Shared Parenting – ICSP με θέμα «Shared Parenting, Social Justice and Children’s Rights – Κοινή ανατροφή, κοινωνική δικαιοσύνη και Δικαιώματα των Παιδιών», δύο ημέρες μετά την παγκόσμια ημέρα δικαιωμάτων του παιδιού.
Το συνέδριο, που είχε τεθεί υπο την αιγίδα του Γενικού Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης, της πόλης του Στρασβούργου και του `Πανεπιστημίου του Στρασβούργου, έφερε σε επαφή διεθνούς φήμης εμπειρογνώμονες, συμπεριλαμβανομένων δικαστών, καθηγητών πανεπιστημίου, κοινωνιολόγων, ειδικών της ψυχικής και τη δημόσιας υγείας και αξιωματόύχων διεθνών οργανισμών. Επικεντρώθηκε στο πώς και οι δύο γονείς, ακόμη και μετά από ένα χωρισμό ή ένα διαζύγιο, πρέπει και μπορούν να διαδραματίσουν ζωτικό ρόλο στη ζωή των παιδιών τους.
Μεγάλη έμφαση δόθηκε κατά τη διάρκεια του συνεδρίου στο θέμα της εναλλασσόμενης κατοικίας του παιδιού μετά τον χωρισμό ή διαζύγιο των γονιών του, όπου εξετάστηκαν οι μέχρι τώρα πρακτικές και τάσεις στις ευρωπαϊκές χώρες και συζητήθηκαν προτάσεις για πιο προσαρμοσμένες πρακτικές στο μέλλον, καθώς το θέμα αυτό απασχολεί τους διεθνείς οργανισμούς.
Ήδη από τη δεκαετία του 1990 η επιμέλεια είναι σε όλες τις χώρες κοινή. Σε όλες τις χώρες προβλέπεται η δυνατότητα εναλλασσόμενης κατοικίας μέσα στην κοινή επιμέλεια όπως ενδεικτικά Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία.
Παρ’ όλ’ αυτά, η μέχρι τώρα δικαστηριακή πρακτική και τάση στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, ορίζει μία κύρια κατοικία του παιδιού σε έναν από τους δύο γονείς, συνήθως τη μητέρα, με δικαίωμα επίσκεψης του πατέρα δύο μέρες κάθε δεκαπενθήμερο.
Από την άλλη, σε χώρες όπως το Βέλγιο , η Δανία, η Σουηδία, στην Ισπανία σε ορισμένες περιφέρειες, η Αυστραλία, Βραζιλία, Μεξικό, 17 πολιτείες των ΗΠΑ, έχει εισαχθεί το μαχητό νομικό τεκμήριο της εναλασσόμενης κατοικίας με ίσο χρόνο.
Σε άλλες επίσης, όπως η Ιταλία επί παραδείγματι, έχουν κατατεθεί νέες προτάσεις νόμου με αυτό το περιεχόμενο.
Όπου εφαρμόζεται η κοινή ανατροφή – shared parenting, δηλαδή κοινή επιμέλεια με εναλλασσόμενη κατοικία, το παιδί έχει μία κατοικία, τη δική του, που διακρίνεται από την κατοικία των γονέων του. Μέσα στον τόπο κατοικίας του το παιδί διαμένει κατά ίσο χρόνο σε δύο σπίτια, και με την μητέρα και με τον πατέρα του.
Σημειώνεται ότι η Διεθνής Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Παιδιού (ΔΣΔΠ) προβλέπει την κοινή ανατροφή για τους «καλούς γονείς», αφού το άρθρο 18 προβλέπει το δικαίωμα του παιδιού να το ανατρέφουν και οι δύο γονείς του.
Επιπλέον, πρόσφατες μελέτες δείχνουν σαφώς ότι η διαρκής σχέση των παιδιών και με τους δύο γονείς είναι ευεργετική, ανεξαρτήτως ηλικίας και της κατάστασής τους, οι οποίες, σε συνδυασμό με τη ΔΣΔΠ αλλά και την εξέλιξη της κοινωνίας, εγείρουν ερωτήματα σχετικά με την ανάγκη για μεταρρύθμιση των πρακτικών και των νόμων που αφορούν τα παιδιά που ζουν ρυθμίσεις μετά τη διάσπαση της συγκατοίκησης των γονέων του, τη βελτίωση, την ευημερία και την ανάπτυξή τους, λαμβάνοντας υπόψη το συμφέρον και μόνο το συμφέρον των παιδιών όπως αυτό βέβαια προσδιορίζεται από τα αρμόδια για την εφαρμογή των συνθηκών διεθνή όργανα.
Στην περίπτωση όπου οι γονείς δεν μένουν πια μαζί, πρέπει να εφαρμόζεται το άρθρο 9 της ΔΣΔΠ που προβλέπει:
“Τα συμβαλλόμενα κράτη εξασφαλίζουν ότι το παιδί δεν διαχωρίζεται από τους γονείς του κατά, τη θέλησή τους, δηλαδή των γονέων εκτός εάν οι αρμόδιες αρχές αποφασίσουν, υπό τον δικαστικό έλεγχο και σύμφωνα με τους ισχύοντες νόμους και διαδικασίες, ότι ο διαχωρισμός αυτός είναι αναγκαίος προς το συμφέρον του παιδιού.” Η τελευταία φράση αφορά την περίπτωση των «κακών» γονέων και το συμφέρον του παιδιού, όπως ερμηνεύεται αυθεντικά από τον ΟΗΕ είναι να μεγαλώνει και με τους δύο γονείς του.
Αναφέρθηκε στο συνέδριο ότι η απαρχαιωμένη θεωρία της προσκόλλησης που οδήγησε στη Διεθνή Διακήρυξη Δικαιωμάτων του Παιδιού του έτους 1959 έχει καθολικά εγκαταλειφτεί. Η έρευνα στην ψυχολογία δείχνει ότι δεν υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ της προσκόλλησης στον πατέρα και εκείνης στη μητέρα και ότι τα παιδιά έχουν προδιάθεση να οικοδομούν και να απολαμβάνουν πολλαπλές σχέσεις προσκόλλησης. Ο κύριος παράγοντας που εξηγεί τις διαφορές είναι ο χρόνος που αφιερώνεται στην αλληλεπίδραση με το παιδί: όσο περισσότερο ο γονέας ασχολείται με τη φροντίδα του μωρού, τόσο πιο ευαίσθητος και ανταποκρινόμενος είναι, και αντιστρόφως. Δεδομένου ότι τα παιδιά έχουν δημιουργήσει σημαντικές σχέσεις και με τους δύο γονείς, πρέπει οι ρυθμίσεις κατοικίας να τους επιτρέπει να διατηρήσουν ή να ανοικοδομήσουν αυτές τις σχέσεις μετά την διάσταση των γονέων.
Έρευνα στη Σουηδία δείχνει ότι τα μικρά παιδιά (ηλικίας 3-5 ετών) που ζουν σε ισότιμη εναλλασσόμενη κατοικία έχουν ένα επίπεδο ευημερίας ισοδύναμο με εκείνο των παιδιών των ενωμένων ζευγαριών. Από την άλλη πλευρά, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί αναφέρουν ένα υψηλότερο επίπεδο ψυχολογικών προβλημάτων στα παιδιά που ζουν κυρίως με έναν μόνο γονέα. Παρόμοια αποτελέσματα παρουσιάζονται με τους εφήβους ηλικίας 12-15 ετών. Μια μελέτη που διεξήχθη με 5.000 έφηβους ηλικίας 10-18 επιβεβαιώνει και διευκρινίζει ότι ούτε τα παιδιά σε εναλλασσόμενη κατοικία, ούτε οι γονείς τους, βρίσκονται σε μειονεκτική θέση ή αμηχανία από το γεγονός ότι αλλάζουν συχνά τον τόπο διαμονής τους.
Μπορείτε να δείτε το πρόγραμμα του συνεδρίου εδώ
Τα πολύ χρήσιμα συμπεράσματα του συνεδριου θα κοινοποιηθούν μέσα σε λίγες μέρες που χρειάζονται για την επιστημονική τους επεξεργασία.
Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
Κατά την άποψη του προέδρου της οργανωτικής επιτροπής και προέδρου του Ελληνικού Συμβουλίου Κοινής Ανατροφής – Σύλλογος Συνπειμελεια, το συνέδριο άνοιξε μια νέα περίοδο συνεργασίας με τους διεθνείς Οργανισμούς.
Υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι όπως ο τ. Πρόεδρος επιτροπής του ΟΗΕ για τα δικαιώματα του παιδιού, η διευθύντρια δικαιωμάτων του παιδιού του Συμβουλίου της Ευρώπης τ. Δικαστής του δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, δικαστές όλων των βαθμίδων εθνικών δικαστηρίων, καθηγητές πανεπιστημίων από πολλές χώρες, επιστήμονες και επαγγελματίες της οικογένειας κάλεσαν για την αλλαγή του μοντέλου και την εισαγωγή στη νομοθεσία ενός μαχητού τεκμηρίου ύπέρ της κοινής ανατροφής, δηλαδή ίσου χρόνου και φροντίδας και με τους δύο γονείς.
Για πρώτη φορά έγινε διεθνές συνέδριο μέσα στο Συμβούλιο της Ευρώπης, υπό την αιγίδα του και με τη συμμετοχή υψηλόβαθμων αξιωματούχων .
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα υψηλά έξοδα διοργάνωσης (αίθουσες, μετάφραση, έξοδα υποδοχής) κάλυψαν μόνο οι εισφορές των μελών του και η συμμετοχή των συνέδρων χωρίς καμία επιδότηση ή πρόγραμμα από κράτη ή οργανισμούς.
Τα όργανα του Συμβουλίου της Ευρώπης εξετάζουν την πρόταση του συνεδρίου και μελετάνε τις επικείμενες ενέργειές τους.
Η προοπτική της διοργάνωσης αυτής φαίνεται στην αφίσα του συνεδρίου. Δείτε το slideshow στον πιο πάνω σύνδεσμο.
Το δίδυμο κτίριο, δεν απεκονίζει μόνο τα δύο σπίτια, two homes, όπως το όνομα του site του διεθνούς οργανισμού.
Το κτίριο αυτό είναι το κτίριο του Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στο Στρασβούργο.
